Tom 1 - Daniel. Królowa polskiej korony. Legenda. Warszawianka, 415 s. Tom 2 - Meleager. Protesilas i Laodamia. Klątwa, 315 s. Tom 4 - Wesele, 305 s. Tom 5 - Wyzwolenie, 255 s. Tom 6 - Bolesław Śmiały. Legenda II. Skałka, 467 s. Tom 7 - Akropolis. Achilleis, 427 s. Tom 8 - Noc listopadowa, 315 s. Tom 9 - Cyd. Powrót Odysa. Sędziowie, 353 s. Tom 10 - Fragmenty dramatyczne. Zygmunt August, 414 s. Tom 11 - Rapsody. Hymn. Wiersze, 307 s. Tom 12 - Inscenizacje, 303 s. Tom 13 - Hamlet, 255 s. Tom 14 - Pisma prozą. Juvenilia, 375 s. Wydawane w latach 1964-1966. **Stanisław Mateusz Ignacy Wyspiański** (ur. 15 stycznia 1869 w Krakowie, zm. 28 listopada 1907 tamże) – polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt, projektant mebli. Jako pisarz związany z dramatem symbolicznym. Tworzył w epoce Młodej Polski. Bywa nazywany czwartym wieszczem polskim. Wyspiański w twórczości dramatycznej kontynuował tradycje romantyczne. Tak jak romantycy, zdobył się na formację samodzielną, tworząc dramatyczne struktury odmienne i swojskie. Podczas podróży 1890 roku mógł przyjrzeć się funkcjonowaniu teatru europejskiego, który wywarł na nim silne wrażenie. **Tematyka i inspiracje** Tematyka dramatów Wyspiańskiego jest bardzo rozległa – od dziejów legendarnych i wczesnohistorycznych po powstanie listopadowe. W „Wyzwoleniu” i „Legionie” polemizuje z polskim romantyzmem, w „Sędziach” i „Klątwie” porusza kwestie współczesnej wsi polskiej. Parafrazuje eposy Homera. Toczy zaciętą walkę z romantyczną poezją ruin i grobów, ze złudami i marami przeszłości, z sentymentalną nastrojowością i tragicznym bałamuceniem się, z obciążeniem przeszłości. W jego utworach istnieje żywioł fantastyczny, przeobrażający rzeczywistość, i jednocześnie skłonność do konkretu i autentyzmu, widocznych w świecie przyrody. Równie pobudzającą rolę ma otoczenie, znane osoby i przeżyte sprawy, stryj – wiarus z powstania, usłyszana melodia „Warszawianki” czy wesele Lucjana Rydla powracają w późniejszych jego dziełach. Równie ważne są impulsy płynące od autentycznych dzieł sztuki: np.: gobeliny katedralne i pomniki nagrobne, ożyłe w „Akropolis”, czy ożywionego z obrazu Matejki Wernyhorę w „Weselu”. Widoczne są także wpływy mitów helleńskich i judejskich. **Działalność teatralna** Na okres twórczy przypada około dziesięciu lat, w których powstało dwadzieścia dramatów. Wyspiański doczekał się triumfu za życia, ale krótkiego i przejściowego. Jedynie premiera „Wesela” i inscenizacja „Dziadów” w 1901 roku, premiery „Wyzwolenia” i „Bolesława Śmiałego” w 1903 przysporzyły mu popularności. Po wystawieniu „Bolesława Śmiałego” rozpoczął się konflikt Wyspiańskiego z Józefem Kotarbińskim, dyrektorem Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Kolejny dramat Wyspiańskiego, „Akropolis”, został przez Kotarbińskiego odrzucony. Obrażony poeta nie zgodził się na dalsze granie jego sztuk, nie doczekał się też wystawienia kolejnych napisanych po tym incydencie. Po odejściu Kotarbińskiego ubiegał się o posadę dyrektora teatru krakowskiego z konkretnym zamiarem i opracowanym planem uczynienia z niego pierwszej sceny narodowej. Ubiegł go Ludwik Solski, który jako nowy dyrektor również nie zdecydował się wciągnąć na afisz „Nocy Listopadowej” i „Sędziów”. **Studium o „Hamlecie”** Najpełniejszą wizję teatru idealnego zawarł Wyspiański w studium o Hamlecie, w którym starał się odpowiedzieć na pytania o istotę teatru. Wyspiański został zainspirowany rozmową z K. Kamińskim o tym, jak należy grać postać księcia duńskiego i w przeciągu kilku tygodni „literacko wyreżyserował” Hamleta. Utwór zadedykował: „Aktorom polskim, osobom działającym na scenie, na drodze przez labirynt zwany teatr, którego przeznaczeniem, jak dawniej, tak i teraz, było i jest służyć niejako za zwierciadło naturze, pokazywać cnocie własne jej rysy, złości żywy jej obraz, a światu i duchowi wieku, postać ich i piętno.” — Stanisław Wyspiański, Hamlet Słowa te są także inscenizatorskim wyznaniem wiary poety. Najważniejszy staje się aktor, bez którego „labirynt zwany teatr” nie byłby poznany. Na swego przewodnika po tym labiryncie Wyspiański wybrał Szekspira. To, że Szekspir „żył w teatrze i dla teatru; – teatrowi temu dawał artyzm i talent” uświadamiało Wyspiańskiemu, jak delikatna może być granica między życiem a sceną, postacią i aktorem. Poeta podporządkował realia teatralne myśli Hamleta: „wszystko bowiem, co przesadzone, przeciwnym jest zamiarowi teatru, którego przeznaczeniem, jak dawniej tak i teraz, było i jest, służyć niejako za zwierciadło naturze”. Wyspiański twierdził, że należy zerwać z antykwarycznym odtwarzaniem przeszłości. Uciekał od teatru zbudowanego na syntetycznym widzeniu odległych epok, ponieważ była to tylko nieudana, przesadna rekonstrukcja. ! Uwagi Obwoluty nieznacznie wytarte, przybrudzone i naddarte. Brzegi stron lekko zakurzone. Brak tomu III.