Spętana akademia

Seria „Dziennikarze – Twórcy – Naukowcy” podejmuje niezwykle interesujący temat funkcjonowania wymienionych środowisk w systemie totalitarnym. Miejsce Polskiej Akademii Nauk w komunistycznej rzeczywistości PRL nie stało się jeszcze obiektem pogłębionych badań historycznych. Fascynująca ewolucja postrzegania czołowej instytucji polskiej nauki przez aparat partyjno-państwowy – od sztandarowej instytucji nauki ludowego państwa po ośrodek aktywności opozycyjnej – z pewnością zasługuje na wszechstronną analizę. W pierwszym tomie wydawnictwa autorzy zamieścili materiały Służby Bezpieczeństwa, która na szeroką skalę podejmowała działania operacyjne wobec Akademii, zwłaszcza po wydarzeniach 1968 roku. Wybrano dokumenty znaczące dla poznania wielowątkowych relacji SB–PAN, mechanizmów kontroli i oporu, wzajemnej gry oraz rozmaitych postaw uczonych wobec władz: walki o swobodę badań naukowych, a nierzadko również o wpływy i zaszczyty. Relacji, w których często mieszały się opór i kompromis, sprzeciw i współpraca. Publikowane materiały SB, choć nieraz ukazują Akademię w krzywym zwierciadle, były jednak przesłanką realnych działań podejmowanych przez władze PRL wobec świata nauki. e