Pierwsza, niepełna jeszcze, Kolbergowska etnograficzna monografia regionalna. Obejmuje okolice Sandomierza na lewym brzegu Wisły (ówczesny powiat sandomierski w gub. radomskiej). Dane z zakresu kultury materialnej ograniczone są do ogólnych informacji o zabudowie wsi i strojach, których dotyczą też dwie ilustracje barwne wykonane według akwarel Wojciecha Gersona. Dokładniej zaprezentowany został w tym tomie folklor obrzędowy (opisy wesel, sobótek, zwyczajów żniwiarskich z odpowiednimi pieśniami) oraz pieśni i tańce (w sumie 303 teksty, w tym 272 z melodiami i 25 melodii bez tekstu). Do opisu obrzędów dołączył Kolberg uwagi zawierające m.in. jego ówczesne (1865 r.) zapatrywania na charakter i genezę polskiej muzyki ludowej, uzupełniając w ten sposób spostrzeżenia przedstawione we wstępie. Specjalny rozdział poświęcił Kolberg językowi (słowniczek, charakterystyka gwary, kilka tekstów bajek jako przykłady ilustrujące żywy język oraz zestawienia onomastyczne). Materiały pochodzą z badań terenowych Kolberga, prowadzonych w latach 1854-1855, i w pewnej części ze współczesnej im literatury. We wstępie Kolberg wyjaśnia, dlaczego odstąpił od poprzedniego planu edytorskiego (monograficzne zbiory pieśni) i zaczął realizować nowe wydawnictwo - Lud.