Znaczenie kultury Rzymu włącznie z jego religją dla kultury Europy nowożytnej polega na dwóch jej osobliwościach. Po pierwsze na tem, że Rzym, będąc pojętnym uczniem twórczej Grecji, wskutek swych losów dziejowych został łącznikiem między nią a barbarzyńską Europą; po drugie na tem, że nie był on jednak biernym przenośnikiem twórczych idej swej greckiej mistrzyni, lecz zdołał przeniknąć je właściwościami swego genjuszu, wzmacniając przez to ich siłę i zdolność rozrodczą.

Religia starożytnego Rzymu wywodzi się z pierwotnej religii praindoeuropejskiej, religii plemion staroitalskich oraz elementów wierzeń Etrusków.

Najstarszym bogiem rzymskim jest Jowisz (łac. Iuppiter). Jest to bóg praindoeuropejski, Diaus ph2ter, pod którym to mianem kryje się dzienny nieboskłon dający życiodajne światło, ciepło oraz władający piorunami. Z tego samego źródła wywodzi się grecki Zeus. Obie nazwy, zarówno gr. Zeus (< pragr. Dieus), jak i łac. Iuppiter (< prałac. Diouis pater), wyprowadza się od wspólnej, wyżej wymienionej, nazwy praindoeuropejskiej.

Ołtarz domowy, Herculanum

W najwcześniejszym okresie Rzymianie byli wyznawcami animizmu, bóstw często bezkształtnych (numina). Do najstarszych należą : Ops, Saturnus, Faunus, Vertumnus, miały charakter bóstw opiekuńczych, podobnie jak Lary i Penaty.

Do nich wtrącone zostały później liczne, często sprzeczne wierzenia, skutkiem czego dokładne odtworzenie jej pierwotnego stanu nie jest dzisiaj możliwe. Liczne zmiany w religii rzymskiej miały miejsce jeszcze przed narodzeniem się tradycji pisanej, toteż jej początki zwykle nie były znane nawet rzymskim pisarzom religijnym, takim jak Marek Terencjusz Warron z I wieku p.n.e. Inni pisarze klasyczni, jak Owidiusz w swoim dziele Fasti (Kalendarz), pozostawali pod silnym wpływem modelu hellenistycznego i w swoich dziełach często zapełniali luki w tradycji rzymskiej greckimi wierzeniami.

Wokół wierzeń Rzymian powstał zbiór mitów opisujących dzieje ich bogów, zebranych w mitologii rzymskiej.