Polska w czasach walk o niepodległość (1815-1864)

Podział historii na okresy nie pokrywa się w pełni z podziałem dziejów ludzkości na kalendarzowe stulecia, a historia krajów wchodzących w skład poszczególnych kontynentów niekiedy odbiega od podziałów chronologicznych przyjętych dla danej części świata. Wraz z upływem czasu zmienia się również zakres historii nowoczesnej. Historycy na progu XXI wieku pojęciem tym określają okres trwający od początku wielkiej rewolucji francuskiej (1789) do wybuchu (1914) lub ewentualnie zakończenia (1918) pierwszej wojny światowej. Wówczas zaczyna się historia najnowsza, rozumiana jako okres, którego bezpośredni świadkowie żyją do dzisiaj. W dziejach Polski historia nowoczesna oznacza więc w przybliżeniu czas, w którym nie było suwerennego państwa polskiego, a Polacy żyli w ramach organizmów państwowych trzech mocarstw rozbiorowych. Blisko 50-letni okres dziejów Polski prezentowany w niniejszym tomie obejmuje więc około 40% czasu określanego jako historia nowoczesna i kalendarzową pierwszą połowę wieku XIX, przedłużanego często przez historyków do 125 lat (1789-1914). Cały świat, a zwłaszcza Europa, ulegał w tym czasie wielkim przeobrażeniom. Kongres Wiedeński, kończący okres wojen rewolucyjnych i napoleońskich, zapoczątkował wprawdzie długoletnią stabilizację politycznych stosunków wewnętrznych i międzynarodowych oraz względną równowagę pomiędzy mocarstwami europejskimi, jednak w życiu społeczeństw większości krajów dokonywały się istotne zmiany. ! Uwagi: Trochę zakurzone brzegi stron.