Książka zawiera cztery eseje, które łączy zasadnicza tematyka: związek myśli, literatury z egzystencją. Tytułowy esej autor poświęcił relacji między pamięcią i jednostkowym istnieniem: opisuje zapominanie jako wyrażenie zgody człowieka na unieważnienie własnej historyczności; ze świadomością naiwności sprzeciwu autor broni racji odmowy. Moja babka, mój dziadek, nasza samotność opowiada o sposobie istnienia przeszłości, której już nie ma: autor podejmuje próbę włączenia refleksji o śmierci w przeżywanie życia. Chłopcy z Cimoka. Opowieść nierozwojowa to dzieje pokolenia, któremu przyszło żyć w cywilizacyjnej zmianie, wyrzekać się własnej kultury; centralnymi problemami są tu: jednostkowość istnienia, zapoznawanie zmysłowości doświadczania świata, zmaganie się z jałowością słowa. Zamyka książkę Pożegnanie, poświęcone uzależnieniu bytu od niebytu i walce człowieka z nicością jako narzędzie idei życia.
Eseje Stefana Szymutki okalają szkice Tadeusza Sławka i Krzysztofa Uniłowskiego. Podjęcie przez nich dialogu z autorem przekształca Nagrobek ciotki Cili w dyskusję o sprawach najważniejszych.