Mimesis w chłopskich powieściach Orzeszkowej

" Niektórzy utrzym ują — powiada Orzeszkowa — że „powieściopisarz pisze — tak, jak ptak śpiewa, więc bez przygotowań się uprzednich żadnych i bez żadnego mozołu”1. Tymczasem, i ten sąd pisarki jest powszechnie znany: powieść jest ze swej n atury dwoista, przynależy do nauki i sztuki. Pisarz winien być, według wyrażenia autorki Nad Niem nem , encyklopedystą swobodnie dysponującym pewną sumą w yników nauki, zebranych na wielu obszarach, ażeby jak to, parafrazując klasyczny cytat, mówi Orzeszkowa: „Nic z tego, co ludzkie, nie było mu obojętnym i niezrozum iałym .”2 Sto lat później historyk literatury używa tego samego zwrotu, podkreślając, że to właśnie „encyklopedyzm ” powieści decyduje o jej mimetyczności: „Powieść, przynajm niej powieść klasyczną XIX w., w tradycji tzw. »realizmu krytycznego«, należy traktować głównie jako swego rodzaju wypowiedź encyklopedyczną, urucham iającą opis świata społecznego zarazem rozkawałkowany i spójny oraz wypowiadającą Historię; słowem — mimesis.”* „Wypowiedź realistyczna — mówi Philippe Hamon — jest po prostu ostentacyjną manifestacją wiedzy [...], którą należy pokazać [czytelnikowi], włączając ją w obieg opowiadania.” " - Fragment wstępu