Awangarda lit., szt. plast., muz. nazwa ogółu wewnętrznie zróżnicowanych tendencji w sztuce XX w., zwłaszcza w jego drugim i trzecim 10-leciu (awangarda „klasyczna”), odznaczających się radykalnym nowatorstwem, skłonnością do eksperymentu i świadomością przyszłościową. Awangarda obejmowała początkowo elitarne środowiska artystyczne i wśród gwałtownych polemik z tradycyjnym pojmowaniem sztuki (tzw. paseizm) zmierzała do rewizji zarówno jej kanonów estetycznych i sposobów oddziaływania, jak i form instytucjonalnych. Pojęcie awangardy, zaczerpnięte z terminologii militarnej, początkowo używane przez twórców kierunków nowatorskich w sztuce XX w. wymiennie z takimi terminami jak „nowa sztuka” czy „sztuka nowoczesna”, upowszechniło się stopniowo w latach 20., a w połowie XX w. uzyskało trwałe miejsce w nauce o literaturze i sztuce.