Fragment z książki:
,, Jakie były początki? Trudno dziś powiedzieć z całą ścisłością... Zapewne prozaiczne: zetknięcie się z legendą, zetknięcie się z obrazem. I to niejedno. Znajomość ,,ze słyszenia" przenikała znajomość ,,z widzenia", ta zaś rozpierała tamtą."
José Ortega y Gasset (ur. 9 maja 1883 w Madrycie, zm. 18 października 1955 w Madrycie) – filozof i eseista hiszpański.
Ortega y Gasset był synem José Ortega Munilla i Dolores Gasset Chinchilla, córki redaktora liberalnej gazety El Imparcial. Uczył się u jezuitów w Maladze, a następnie krótko u Miguela de Unamuno w Salamance. Potem podjął w Madrycie studia prawnicze i filozoficzne, które ukończył w 1904 r. z tytułem doktorskim uzyskanym za rozprawę "Groza wieku tysięcznego". Dalsza kariera potoczyła się wyjątkowo szybko. Podejmuje współpracę z pismem II Imparcial, założonym zresztą przez jego dziadka, a w roku następnym udaje się na wędrówkę do Niemiec, gdzie studiował na uczelniach w Lipsku, Berlinie i Marburgu. To wywarło na niego największy wpływ. Ortega powie później, że przeżył w Marburgu decydujące lata swojej młodości, znalazł bowiem warunki do rozwijania własnych zdolności, a także mistrzów, którzy stali się jego przewodnikami po filozofii. Byli to przede wszystkim Herman Cohen, Paul Natorp i Georg Simmel. Pod ich wpływem, z którego miał wyzwolić dopiero po latach, stał się neokantystą. Po powrocie do Hiszpanii został profesorem logiki w Wyższej Szkole Nauczycielskiej (Escuela Superior del Magisterio), a w 1910 r. otrzymał, mając 27 lat, katedrę metafizyki na uniwersytecie w Madrycie. Publikuje też jeden z najgłośniejszych swoich esejów Adam w raju.
Jego działalność stanowiła także wyzwanie wobec tradycyjnej filozofii panującej na uczelniach Hiszpanii, przede wszystkim wobec spirytualizmu Krauzowskiego, który w połączeniu z wpływami Kościoła zamienił się w scholastyczne moralizatorstwo.
W dążeniu do całościowego spojrzenia tkwi zapewne źródło filozofii Ortegi y Gasseta, zwanej racjowitalizmem, która opiera się na dwóch kamieniach węgielnych: na przekonaniu, ze istnieje tylko racjonalny sposób poznania rzeczy, i po drugie na tym, że problem życia, w którym nasze własne, jednostkowe życie jest tylko fragmentem. Była to więc owa hiszpańskość przełożona na język filozofii. Pisze wiele, w 1911 r. studia o Freudzie, w 1913 r. o ideałach Husserla, w 1917 r. o Schelerze, następnie wnikliwie rozprawy o Goethem, Kancie, w 1933 r. o Diltheyu. Dużo tłumaczył i sam organizował działalność translatorską i wydawniczą dzięki pismom jakie zakładał, i seriom wydawniczym, którymi kierował (sławna "Biblioteca de ideas del Siglo XX").
W okresie dyktatury de Rivery Ortega y Gasset nie krył swoich republikańskich i postępowych przekonań, zwalczał faszyzm wykorzystując swój wielki, rzeczywisty autorytet. Został członkiem Kortezów, ale po wojnie domowej wyjechał na emigrację. Przebywał w Holandii, Argentynie, Francji, i Portugalii. W czasie tych wędrówek pisze między innymi prace: "Historia jako system" (1941) i "Schemat kryzysu". W 1946 r. powrócił do Hiszpanii, ale nie skorzystał z propozycji objęcia katedry uniwersyteckiej i poświęcił się całkowicie twórczości naukowej. Wiele rozpraw powstałych w tym czasie ukazało się dopiero po jego śmierci.
Zmarł w październiku 1955 roku.
! Uwagi:
Brzegi stron zakurzone, obwoluta zabrudzona, wytarta i zabrudzona.