Zespoły fletów prostych

Józef Tadeusz Klukowski, oboista, kompozytor i pedagog; ur. 14 maja 1905, Warszawa; zm. 5 września 1997, Milanówek k. Warszawy. Urodził się w rodzinie drobnej szlachty herbu Jasieńczyk, pochodzącej z okolic Siedlec (Laskowice koło Korczewa). Jego ojciec, po przeprowadzce do stolicy pracował jako opiekun instrumentów w nowo powstałej Filharmonii Warszawskiej i pomieszkiwał kątem w jej budynku przy ul. Jasnej. Młodociany Józef Tadeusz wychowywał się wśród instrumentów, kina, muzyki i muzyków. W roku 1933 ukończył Konserwatorium Warszawskie w klasie oboju prof. Seweryna Śnieckowskiego. Po studiach rozpoczął pracę oboisty w orkiestrze symfonicznej Filharmonii Warszawskiej. Zaprzyjażnił się wówczas ze sławnym skrzypkiem Pawłem Kochańskim. Współpracował z Grzegorzem Fitelbergiem, Zbigniewem Drzewieckim, Ireną Dubiską, Tadeuszem Sygietyńskim. W latach 1936-1939 studiował muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim. Jako student muzykologii wyjeżdżał na wieś, by spisywać pieśni ludowe. Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Wilna i tam grał w orkiestrze symfonicznej. W 1941 roku powrócił do Podkowy Leśnej pod Warszawą, gdzie mieszkała jego żona Irena - lekarka stomatologii. Wstąpił tam do Armii Krajowej, w stopniu porucznika i dowodził plutonem "Alaska", specjalizującym się w odbiorze zrzutów alianckich w okolicy Osowca. Po wojnie, od 1945 roku nauczał oboju w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Łodzi (ok. 2 lat) i w Warszawie. Jednocześnie grał w odradzających się orkiestrach symfonicznych stolicy, głównie w orkiestrze Polskiego Radia (pod dyr. Stefana Rachonia), orkiestrze Opery Warszawskiej oraz Filharmonii Warszawskiej. Grał w nich na oboju i rożku angielskim do roku 1960. Wśród nagrań radiowych czołowych warszawskich instrumentalistów dętych z roku 1951 zachowały się nagrania Klukowskiego, gdzie gra na rożku angielskim w zespole z Jerzym Gawrylukiem (flet), Karolem Ślizowskim (obój), Ludwikiem Kurkiewiczem (klarnet), Benedyktem Góreckim (fagot). Od 1946 do 1988 roku był nauczycielem oboju, fletu prostego, folkloru, teorii oraz prowadził orkiestrę w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej nr 1, powstałej przy Konserwatorium Warszawskim, później przemianowanej na Państwową Szkołę Muzyczną II st. im. Józefa Elsnera. Uczył też na licznych kursach instrumentów dętych (m.in w Zakopanem, Nałęczowie, Ostrołęce, Ustce, Gdańsku). Jego uczniami byli m.in.: Stefan Sutkowski (oboista, twórca Warszawskiej Opery Kameralnej, prezes SPAM), Janusz Banaszek (oboista, solista Filharmonii Narodowej i Filharmonii Gdańskiej), Krzysztof Wojciechowski (oboista, koncertmistrz Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie) , Bohdan Łukaszewicz (oboista, koncertmistrz Filharmonii w Białymstoku i zespołu Mazowsze), Mieczysław Mazurek (oboista, koncertmistrz opery Teatru Wielkiego-Opery Narodowej), Jacek Urbaniak (oboista, flecista, kierownik zespołu Ars Nova). Klukowski interesował się folklorem. Już przed 1939 rokiem studiował dzieło Oskara Kolberga, komponował i opracowywał utwory na tematy ludowe. Jego dziełem są m.in piosenka Dolina, dolina, zaczynający się od obojowego solo i przebój Furman, przerobione i rozpropagowane przez zespół Mazowsze. Na zaproszenie przyjaciela z czasów studiów - Tadeusza Sygietyńskiego pracował nad kształtowaniem repertuaru i nauczał muzyki młodzież w powstającym zespole Mazowsze. Klukowski skomponował także w latach 1950-1965 muzykę do wielu słuchowisk radiowych dla dzieci (m.in. W pustyni i w puszczy, Calineczka, Baśnie Andersena, Byczek Fernando, Pinokio) oraz Symfonię "Tatry", wykonaną przez orkiestrę symfoniczną Polskiego Radia. W pracy nad przepisywaniem licznych opracowań i kompozycji pomagała mu córka Bożenna Rożniatowska, absolwentka muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, mieszkająca do dziś w domu swego ojca. Z fletem prostym Klukowski zetknął się penetrując w czasie letnich wakacji (1946-49) antykwariaty na Dolnym Śląsku (m.in. w Jeleniej Górze). Na opuszczonych poniemieckich terenach, w sklepach ze starociami znajdowało się wiele tych instrumentów. Klukowski skupował je, remontował, wynajdywał chętnych do grania i tworzył zespoły w miejscach, gdzie pracował. Tworzył całe orkiestry fletowe , np. w zespole Mazowsze, w PSM II. st w Warszawie. Prawdopodobnie za namową Klukowskiego, Tadeusz Sygietyński nabył pokaźną kolekcję instrumetów renesansowych dla zespołu Mazowsze. Obejmowała ona rodziny fletów prostych, viol da gamba, kornetów, pomortów, lutnię. Zespół Mazowsze nigdy nie wykorzystał tego zasobu. W latach 1980-tych wypożyczył te instrumety od niego zespół Ars Nova, a później trafiły one do szkoły muzycznej. Klukowski, zafascynowany fletem prostym i muzyką na ten instrument (ludowa, dziecięca, dawna, popularna), stworzył pierwsze w Polsce podręczniki, opracowania metodyczne, ćwiczenia, wprawki, repertuar, wydawany wielokrotnie i funkcjonujący do dziś. Najbardziej znane wydawnictwa Klukowskiego na flety proste to: Flety proste - wskazówki metodyczne do nauki gry i prowadzenia zespołów, wraz z dodadtkiem nutowym (wyd. Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, Warszawa 1976), Z akompaniamentem fletów prostych (wyd. Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, Warszawa 1981), Uczymy się grać na flecie prostym (wyd. WSiP, Warszawa 1976), Zespoły fletów prostych (wyd. WSiP, Warszawa 1981).