Rozwój zdolności i uzdolnień dzieci i młodzieży nie następuje samoistnie. To, czy dziecko charakteryzować się będzie jedynie potencjalnymi możliwościami, czy też ponadprzeciętnymi osiągnięciami w dużej mierze uwarunkowane jest wpływem środowiska. Znaczącą rolę w procesie pobudzania i wspierania osobowego rozwoju dzieci i młodzieży zdolnej przypisuje się szkole. Z jej działaniami w tym zakresie wiązane są duże nadzieje. Jaka jest jednak rzeczywistość edukacyjna? Czy szkoły, które winny być zainteresowane stymulowaniem rozwoju uczniów zdolnych rzeczywiście takie działania podejmują? Jeśli tak, to czy działania te odpowiadają na potrzeby tychże uczniów? Generalizowanie opinii o tym, że polskie szkolnictwo nie podejmuje żadnych działań na rzecz uczniów zdolnych jest bardzo krzywdzące, wiele bowiem szkół jest wysoce zainteresowanych i zaangażowanych w kształcenie uczniów zdolnych. W dysertacji przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w specjalnie wybranych szkołach, których dyrektorzy zadeklarowali szczególną aktywność kadry nauczycielskiej w zakresie pracy z uczniem zdolnym, czego miernikiem były dobre wyniki nauczania, wysoki odsetek laureatów i finalistów olimpiad i konkursów na różnych szczeblach, a także wysoki wskaźnik przyjęć na wyższe szczeble kształcenia. Wybrane do badań placówki cieszyły się w lokalnym środowisku opinią szkół o wysokim poziomie nauczania, a niektóre z nich określano nawet mianem „kuźni" talentów. Badaniami objęto nielosową 104-osobową grupę uczniów zdolnych zdiagnozowanych na podstawie testów psychologicznych oraz 250-osobową grupę uczniów niezdiagnozowanych, uznanych za zdolnych zgodnie z przyjętymi kryteriami, a także 25-osobową grupę dyrektorów badanych szkół.