W grudniowym numerze miesięcznika „Biblioteka dla Cztienija“ z roku 1863 pisano: „Mamy obecnie specjalnego korespondenta w polskich ziemiach zagranicznych — N. W. Berga, który jak zwykle będzie się zajmował sprawami polskimi, ale w ciągu roku obiecujemy czytelnikom jego korespondencje z tych wszystkich miejsc, które są szczególnie interesujące ze względów politycznych“ . Nieco niżej dodano, że w pierwszych numerach 1864 roku pojawi się szereg artykułów N. W. Berga traktują­ cych „o kwestii polskiej“ 1. Zapraszając Berga do współpracy i rozgłaszając ten fakt, redaktor czasopisma, P. D. Boborykin, liczył zapewne na zainteresowanie czytelników i, co za tym idzie, na zdobycie prenumeratorów. Miesięcznik, któ­ ry przed rokiem przeszedł w jego ręce, zupełnie podupadł. Niegdyś bardzo popularny, na początku la't sześćdziesiątych był stopniowo spychany na dalszy plan przez „Sowriemiennik“ i „Otieczestwieranyje Zapiski“ . W stosunku do powstania polskiego redakcja czasopisma starała się niejako zająć pozycję obiektywną, a w każdym razie odcinała się od antypolskiej kliki Katkowa. W tym samym grudniowym numerze miesięcznika wyłożył to stanowisko artykuł redakcyjny pit. „Obecny status kwestii polskiej“ . Myślą przewodnią tego artykułu było twierdzenie, że „obecne powstanie z jego hasłem «granice 1772 roku lufo śmierć» nie jest sprawą całego narodu polskiego [...] program tego powstania jest dziełem szlachty i polskiego duchowieństwa“ 2. Jakkolwiek było w istocie, P. D. Boborykin mógł podkreślić później w swych wspomnieniach, że 'był „jedynym spośród ówczesnych redaktorów «grubych» czasopism, 'który podczas powstania wysłał specjalnego korespondenta do Warszawy i Krakowa — N. W. Berga, uchodzącego za najlepiej zorientowanego w sprawach polskich spośród naszych pisarzy“ 3. Mikołaj Wasiljewicz Berg (1823— 1884) znany był uprzednio jako poeta-tłumacz (zwłaszcza z przekładu „Rękopisu Królodworskiego“ i dzieł Mickiewicza) i jako eseista. Kilka lat wcześniej wyszło książkowe wydanie jego korespondencji z Oblężonego Sewastopola 4. Nieco później * Tłumaczyła z rosyjskiego Irena Galster. 1 „B'itoliO'tieka dla Cztienija” , 1863, grudzień, s. 3 d 7 (O podpisikie na żurnał). 2 Tamże, s. 120. 3 P. D. Boborykin, Za poi wieka, M oskwa—Leningrad 1929, s. 267. 4 N. W. B e r g, Zapiski ob osadie Siewastopola t. I— II, Moslcwa 1858. Szczegółową analizę tej pracy zawiera 'artykuł B. M. C y m i e r i n o w a, Istocznïki i proischoż- dienije „Zapisok ob osadie Siewastopola” N. W. Berga, w pracy zbiorowej Maloissledowannyje istocznïki po istorii SSSR X IX — X X ww., Moskwa 1964, s. 175—200.