Wielka Historja Powszechna Od wielkiej rewolucji do wojny światowej Tom VI Część I i 2 1936 r.

1. 655 s.

2. 484 s.

I wojna światowa była pierwszym na tak wielką skalę konfliktem zbrojnym na świecie. Działania wojenne trwały w latach 1914-1918. Wojna ta całkowicie niszczyła porządek polityczny i terytorialny ustalony w latach 1814-1815 przez kongres wiedeński. Jeszcze przed wojną ukształtowały się w Europie dwa przeciwstawne bloki polityczne i wojskowe: Ententa (Rosja, Francja, Anglia) oraz państwa centralne (Austro-Węgry, Niemcy, Turcja, Bułgaria). W czasie wojny do obu bloków przystąpiły też inne państwa. Po stronie państw centralnych opowiedziała się Bułgaria (1915). Do obozu Ententy przystąpiły Japonia, Belgia, Serbia (1914), Włochy (1915),Rumunia (1916), Grecja i Stany Zjednoczone (1917). Sprzeczne interesy obu bloków sprawiły, że konflikt między nimi był nieuchronny. Wywołał go zamach w Sarajewie na osobę następcy tronu austriackiego - arcyksiążę Franciszek Ferdynand zginął w wyniku tego zamachu 28.VI.1914 r. W odpowiedzi na ten zamach Austro-Węgry wypowiedziały 28.VII.1914 r. Serbii wojnę. Tymczasem w obronie Serbii Rosja rozpoczęła mobilizację swej armii. Niemcy w tej sytuacji wypowiedziały 1.VIII. Rosji wojnę, a 3.VIII. także Francji. Kiedy Niemcy 4.VIII. naruszyły neutralność Belgii do wojny zdecydowała się przystąpić też Wielka Brytania. Wreszcie 6.VIII. także Rosja i Austro-Węgry znalazły się w stanie wojny. W ten sposób w wojnie uczestniczyły 33 kraje oraz około 70 milionów żołnierzy. W działaniach wojennych zginęło 10 milionów żołnierzy, a kolejne 20 milionów odniosło rany. I wojna światowa poważnie zmieniła kształt Europy, zarówno polityczny, jak i terytorialny. Wiele państw zniknęło ( monarchia habsburska - Austro-Węgry), inne zmieniły swój ustrój ( Austria i Niemcy zostały republikami, a w Rosji Radzieckiej trwała budowa socjalizmu), pojawiły się również nowe lub odrodziły się istniejące wcześniej organizmy państwowe (np. Polska). Zmiany dotknęły też inne części świata - na nowo podzielono kolonie, wytyczając granice w Afryce i Azji.