Tajne nauczanie, tajne komplety – używane w Polsce określenie nauczania prowadzonego w formie nielegalnych zajęć i wykładów organizowanych poza szkołą lub uczelnią w okresie zaborów lub okupacji w czasie II wojny światowej. Władze zaborców zlikwidowały wiele szkół, a w pozostawionych usunięto całkowicie język polski. Patriotyczne kręgi inteligencji przeciwstawiały się temu, organizując tajne nauczanie, prowadzone na wszystkich poziomach. Sytuacja w różnych zaborach przedstawiała się odmiennie. Najgorsze warunki były w zaborze rosyjskim i pruskim, lepsze, szczególnie po uzyskaniu w 1867 przez Galicję autonomii, w zaborze austriackim, w którym stopniowo przywracano szkolnictwo polskie na wszystkich poziomach nauczania. Stojące na wysokim poziomie polskie szkolnictwo średnie, wyższe i różne instytucje naukowe we Lwowie i Krakowie dały odrodzonej po zaborach niepodległej Polsce liczne kadry naukowe, urzędników i polityków.