Tryptyk kazachstański

Wspomnienia Polaków z pobytu w Kazachstanie stanowią fragment przeogromnej „literatury zsyłkowej". Literatury, o której niezwykłym znaczeniu w polskim dorobku społeczno-kulturowym mówił już przed półtorawieczem Adam Mickiewicz z katedry College de France. Relacje kazachstańskie – ,,ze stepów kirgiskich" , jak mawiano w minionym stuleciu – są nieodłączna częścią owego „doświadczenia syberyjskiego", będącego stałym elementem życia porozbiorowego, a także epoki totalitaryzmów XX wieku. Sybir – jak z rosyjska nazywano rozległe tereny zsyłki -był i pozostał w świadomości Polaków nie tylko pojęciem geograficznym mającym swoje ściśle określone granice na mapie, lecz znakiem wywoławczym dla zespołu doświadczeń życiowych, przeżyć i przemyśleń związanych z przymusowym oderwaniem od ojczyzny-ojcowizny – własnym lub najbliższych. Tak rozumiana Syberia obejmowała – ongiś i dzisiaj – wszystkie tereny bytowania w imperium rosyjskim (na osiedleniu, zamieszkaniu, katordze, w rotach aresztanckich itd.)