Retoryka to sztuka mówienia. Słowo sztuka pokazuje wysoki stopień umiejętności. Słowo sztuka jest bardzo piękne – i wtedy, kiedy myślimy o artyzmie, i wtedy, kiedy myślimy o dobrym rzemiośle. Ale od słowa sztuka pochodzi bardzo zły przymiotnik – to jest słowo sztuczny. Sztuczny to już „niedobry”. Kiedyś słowo sztuczny znaczyło „zgodny z regułami sztuki”, ale dzisiaj sztuczny znaczy także „fałszywy”. Kiedy mówimy o retoryce, często myślimy nie tyle o sztuce, ile o sztuczności; o tym, że robimy coś dla wizerunku, że robimy coś dla pozoru. A także często, że ta retoryka służy nie tyle porozumieniu, ile manipulacji. Więc ta umiejętność nie jest po to, żeby być razem z innymi ludźmi – jak to kiedyś bywało – tylko po to, żeby kogoś gdzieś daleko, tam gdzie on wcale nie chce, zaprowadzić. prof. dr hab. Jerzy Bralczyk Publikacja powstała we współpracy z Instytutem Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego.