Maria Janion odsłania źródła pisania i myślenia kształtujące przez ponad sto lat polską mentalność. Pomiędzy powstaniem listopadowym a powstaniem styczniowym uformowały się i utrwaliły dzięki poezji wzorce patriotyzmu i wynikające z nich kryteria wartościowania. Równocześnie powstał i upowszechnił się zbyt jednoznaczny, uproszczony sposób odczytywania literatury wieszczów. W efekcie wielkie dzieła polskiego romantyzmu pozbawiono obecnej w nich filozofii egzystencji, dylematów wolności jednostki, tragiczno-ironicznych napięć. Purpurowy płaszcz Mickiewicza to książka, która jest kluczem do zrozumienia współczesnych sporów o romantyzm.