Aby badać, poznawać i oceniać kondycję przedsiębiorstw, trzeba je z gospodarki rynkowej względnie wyodrębnić. W przeciwnym razie badanie nie będzie możliwe, gdyż przedsiębiorstwa znajdują się w ciągłym ruchu, zaś elementy strukturalne gospodarki rynkowej mają na nie duży wpływ. Narzędzia, którymi bada się kondycję, występują w postaci mierników, a wynikają z zastosowanej metodologii badania. W tym przypadku metodologią będzie diagnozowanie ekonomiczne, które służy nie tylko określeniu obecnej kondycji ekonomicznej przedsiębiorstw, ale również poprawieniu funkcjonowania przedsiębiorstw w przyszłych okresach. Można zatem powiedzieć, że na podstawie diagnozowania ex post, programuje się warunki ex ante. W ocenie kondycji ekonomicznej diagnozowanie ekonomiczne posługuje się wieloma metodami badawczymi zaczerpniętymi z innych nauk. W konsekwencji mierniki pozwalające ocenić gospodarowanie przedsiębiorstw występują w systemie diagnozowania ekonomicznego, który poza systemem realnym jest jednym z podstawowych elementów funkcjonalnych. Posługując się odpowiednio dobranymi miernikami, tworząc przy ich pomocy praktyczne modele, stawia się diagnozę, na podstawie której decydent podejmuje decyzje dotyczące całego przedsiębiorstwa. Należy zatem stwierdzić, że procesy diagnozowania ekonomicznego są służebne przedsiębiorstwom wobec procesów podejmowania decyzji. Dzięki diagnozom a w konsekwencji decyzjom, podjętym na ich podstawie, przedsiębiorstwa uczą się jak funkcjonować w swoim zmiennym otoczeniu.