Niniejszy tom jest dziełem zbiorowym, opracowanym wysiłkiem ośmiu autorów. Przy podejmowaniu ogólnej charakterystyki źródeł archeologicznych stanowiących podstawę opracowania prezentowanego tu odcinka pradziejów niezbędne jest zwrócenie uwagi na trzy zasadnicze kwestię: metodę uzyskiwania źródeł, ich zakres rzeczowy i ilościowy oraz rozrzut geograficzny. Jednym z kluczowych momentów w dziejach ludzkości było przejście od prostego przyswajania dóbr otaczającej przyrody do świadomego wykorzystania jej praw w produkcji żywności, to znaczy celowego wysiewania i rozsadzania roślin oraz chowu zwierząt domowych. Biorące udział w tym procesie wspólnoty ludzkie dzięki zapewnieniu sobie względnie stałych źródeł pożywienia w stosunkowo krótkim czasie stworzyły trwałą podstawę do wszechstronnego rozwoju biologicznego i cywilizacyjnego. Znalazło to wyraz w znacznym wzroście samych populacji oraz w szybko postępującym wzbogaceniu się ich kultury materialnej i duchowej. Znajomość rolnictwa i hodowli, a także towarzyszące im zdobycze cywilizacyjne opanowały stopniowo coraz to szersze tereny. Rozprzestrzeniały się one w różnoraki sposób. Wchodziły tutaj w rachubę zarówno bezpośrednie wędrówki rolników z ich najstarszych lub wtórnych ośrodków krystalizacyjnych, jak też przekazywanie nowych form kolejnym grupom sąsiadującym. Okres, w którym dokonywały się na poszczególnych terenach wskazane wyżej przeobrażenia gospodarcze i związane z nimi zmiany, nazywa się młodszą epoką kamienia lub neolitem. Tej epoce w dorzeczu Odry i Wisły poświęcone jest niniejsze opracowanie.