"Płonąca wieś" jest oparta w swej treści na rzeczywistych wydarzeniach, które miały miejsce w Smardzewicach, rodzinnej wsi autora, w 1905 roku. Wieś ta, położona niedaleko Spały, z myśliwskim pałacykiem Mikołaja II, uświadomiona niepodległościowo walczy z uciskiem moskiewskiego systemu niewolniczego. Gdy z ręki smardzewskich bojowców padł pisarz gminny, szpieg i renegat, kilka rot piechoty i sotni kozackich, wspartych baterią armat, otoczyło wieś. Co wybitniejsi chłopi byli wówczas straszliwie katowani kozackimi knutami, zaopatrzonymi na końcu w żelazne lony. Zasadniczą wartością utworu jest jego autentyzm obyczajowy, ale przede wszystkim językowy. Wyrósł z konkretnej rzeczywistości społecznej, kulturalnej, historycznej wciąż mało znanej i rejestrowanej w języku polskim.