Monopol (z gr. monos – jeden i poleo – sprzedaję) – rynek, na którym produkuje i sprzedaje produkt tylko jedno przedsiębiorstwo. Posiada ono pozycję monopolistyczną, czyli dla innych przedsiębiorstw istnieją bariery wejścia na ten rynek uniemożliwiające podjęcie konkurencji. Realizuje ono politykę monopolistyczną prowadzącą do zdobycia i utrzymania pozycji monopolistycznej.

Pozycję monopolistyczną można zdobyć z trzech powodów. Po pierwsze, dzięki własnościom zatrudnianych czynników wytwórczych (podażowe korzyści skali, ang. economies of scale) lub produkowanych dóbr (popytowe korzyści skali, ang. demand-side economies of scale[2]), czyli jest to monopol naturalny. Po drugie, z przyczyn instytucjonalnych, a więc z powodu różnego rodzaju zakazów i nakazów, zezwoleń i licencji. Trzecią przyczyną jest sama konkurencja, gdyż nawet jeśli rynek na początku jest zbliżony do wolnej konkurencji, to z czasem nastąpi zróżnicowanie konkurentów i dzięki odpowiednio prowadzonej polityce monopolistycznej na rynku pozostanie najskuteczniejszy. Polityka ta z jednej strony może polegać na dążeniu do dominacji na rynku dzięki zabiegom organizacyjnym, czyli tworzeniu karteli lub fuzji, albo na rujnowaniu konkurentów i przejęciach. Drugi rodzaj polityki monopolistycznej polega na wyraźnym wyodrębnieniu rynku swojego dobra, czyli przede wszystkim chodzi o usztywnienie popytu za pomocą reklamy firmy i jej produktów oraz edukację konsumentów. Dzięki pierwszemu rodzajowi polityki firma dąży do zwiększenia obszaru swojej działalności, natomiast drugi rodzaj pozwala na stworzenie własnego segmentu rynku, na którym uzyskuje dominujące wpływy.