Książka niniejsza jest zbiorem studiów powstałych w ciągu ostatnich dwunastu lat i pisanych bez myśli o wydaniu ich pod jedną okładką. Pod tym względem różni się ona od książki, którą wydałem w roku 1970 pod tytułem Filozofia o mesianizm1: ta ostatnia bowiem jest całością dużo bardziej zwartą, poświęconą w gruncie rzeczy jednemu, tematowi — wzajemnym relacjom między mesjanizmem Mickiewicza a tak zwaną „filozofią narodową" lat czterdziestych. Podkreślając wielotematyozność niniejszych studiów i autonomiczny charakter każdego z nich chciałbym jednocześnie zwrócić uwagę na to, co je łączy, co zadecydowało o takim a nie innym ich doborze i układzie oraz o rodzaju poczynionych uzupełnień i poprawek.