Kobieta i mężczyzna Dzieje refleksji filozoficzno - społecznej

Jeszcze w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku wielu absolwentów kierunków humanistycznych sądziło, że pisząc o człowieku i jego sprawach, filozofowie mieli na myśli albo bezpłciowy abstrakt, albo wyłącznie mężczyznę. Jak mogło dojść do takiej zbiorowej amnezji? Jak to się stało, że problematyka płci, w różnorakich aspektach obecna w dziełach większości sławnych filozofów, została zapomniana przez historyków filozofii? W dziejach zachodniej filozofii niewątpliwie istniała silna tendencja, by upatrywać najwyższej i najbardziej istotnej cechy człowieka w abstrakcyjnym rozumie, który z kolei uznawano za cechę typologicznie męską, kobietom przypisując pejoratywnie ocenianą emocjonalność i irracjonalność. Ale ci spośród filozofów, którzy cenili poznanie intuicyjne, zwłaszcza w obszarze epistemologii drugiego, w sferze moralnej i religijnej, często uznawali równoważność odmienności męskich i kobiecych zalet lub to właśnie kobietę stawiali na piedestale człowieczeństwa. W świetle takich teorii okaleczony przez jednostronność rozumu mężczyzna wydawał się istotą wymagającą dopełnienia. SPIS TREŚCI Wstęp Przypisy Rozdział I STAROŻYTNOŚĆ Aksjologia płci i prakseologia społeczna w świetle pism Platona Płeć jako determinanta roli i pozycji społecznej według nauki Arystotelesa Egalitaryzm godności – czyli kilka uwag o stoicyzmie Przypisy Rozdział II W KRĘGU MYŚLI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ Chrześcijaństwo jako rewolucja duchowa. Udział kobiet w życiu Kościoła W kręgu antropologii patrystycznej Intelektualistki w życiu monastycznym Abelard Arystotelicy chrześcijańscy: Albert Wielki i Tomasz z Akwinu Przypisy Rozdział III NA PRZEŁOMIE EPOK. HUMANIZM I DUCH RELIGIJNEJ ODNOWY Renesansowa wizja kobiety W duchu religijnej odnowy Przypisy Rozdział IV PATRIARCHALIZM I PATERNALIZM W ANGIELSKIEJ MYŚLI POLITYCZNEJ XVII WIEKU Patriarchalizm i paternalizm sir Roberta Filmera Ograniczony antypatriarchalizm Johna Locke’a Przypisy Rozdział V OŚWIECENIE Kobieta i mężczyzna w filozoficznej refleksji Jana Jakuba Rousseau Między biologią a kulturą. Relacje płci w refleksji Denisa Diderota Racjonalizm i radykalizm Mary Wollstonecraft Przypisy Rozdział VI MIĘDZY OŚWIECENIEM A ROMANTYZMEM Immanuel Kant Johann Gottlieb Fichte: miłość, małżeństwo i „podwójny standard” Płeć w uwikłaniu społecznym. Kilka myśli z Hegla Schlegel i wczesnoromantyczna aprecjacja kobiety Przypisy Rozdział VII UTYLITARYSTYCZNO-LIBERALNY PROFEMINIZM JOHNA STUARTA MILLA Przypisy Rozdział VIII IDEA SPOŁECZNEJ RÓWNOŚCI PŁCI W WIZJACH KOMUNISTYCZNYCH I SOCJALISTYCZNYCH Komunizm gminny W kręgu refleksji marksistowskiej. Komunizm drogą wyzwolenia kobiet Komunizm a socjaldemokratyczna droga ku równości Przypisy Rozdział IX METAFIZYKA ŻYCIA A PŁEĆ W DZIEŁACH SCHOPENHAUERA, NIETZSCHEGO I WEININGERA Schopenhauerowska metafizyka płci Antyfeminizm Fryderyka Nietzschego Mizoginizm Ottona Weiningera Przypisy Rozdział X PŁEĆ I KULTURA W TEORETYCZNYM UJĘCIU GEORGA SIMMLA Przypisy Rozdział XI MĘSKOŚĆ I KOBIECOŚĆ W UJĘCIU PSYCHOANALIZY Płeć a kształtowanie się osobowości w świetle prac Zygmunta Freuda Androgynizm psychiki ludzkiej i jego znaczenie w tradycji jungowskiej Kontynuatorzy i krytycy Przypisy Rozdział XII PŁEĆ W PERSPEKTYWIE ANTROPOLOGII FENOMENOLOGICZNEJ Max Scheler o potrzebie i metodzie fenomenologicznego wglądu w istotę płci Zagadnienie płci w fenomenologicznym ujęciu F.J.J. Buytendijka Przypisy Rozdział XIII MYŚL CHRZEŚCIJAŃSKA WOBEC PROCESÓW EMANCYPACYJNYCH Płeć i wychowanie w myśli pedagogicznej Edyty Stein Myśl chrześcijańska a mit wiecznej kobiecości Przypisy Rozdział XIV CZŁOWIEK TRANSCENDUJĄCY PŁEĆ W EGZYSTENCJALISTYCZNEJ WIZJI SIMONE DE BEAUVOIR Przypisy Rozdział XV PŁEĆ KULTUROWA A SPRAWIEDLIWOŚĆ W ŚWIETLE ANTROPOLOGICZNEJ REFLEKSJI MARGARET MEAD Przypisy Rozdział XVI W STRONĘ KOŃCA WIEKU. SOCJOBIOLOGIA I FEMINIZM WOBEC PROBLEMU MĘSKIEJ DOMINACJI Relacje płci w perspektywie socjobiologii Dwa bieguny strategii antypatriarchalnej Przypisy Refleksje końcowe Bibliografia Indeks osób Abstract