Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej – jedno z największych skupisk jaskiń w Polsce. Skały wapienne Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej powstały w rezultacie osadzania się na dnie morza skorupiaków w okresie jury[potrzebny przypis]. Stopniowo ulegając erozji, wytworzyły jaskinie, jako jedną z form krasu. Szczególnie dużo jaskiń znajduje się w okolicach Ojcowa. Pierwsze ślady człowieka pierwotnego na obszarze Polski spotkano w jaskiniach. Były one schronieniem przed dzikimi zwierzętami i warunkami atmosferycznymi. W czasach nowożytnych były kryjówkami podczas wojen, ale również chroniły zbójców. Z niektórymi związane są legendy, jak z Jaskinią Łokietka, w której ponoć król Polski ukrywał się w czasie walk o tron prowadzonych z królem czeskim Wacławem II. W Ojcowskim Parku Narodowym do zwiedzania udostępnione są jedynie Jaskinia Ciemna i Jaskinia Łokietka. W pozostałych obowiązuje zakaz wstępu, głównie z powodu zagrożeń związanych z trudnością trasy oraz osuwiskami. Na terenie Jury zwiedzać można m.in. Jaskinię Wierzchowską i Jaskinię Nietoperzową. Charakterystycznymi przedstawicielami fauny, znajdującymi w jaskiniach schronienie, są nietoperze, które o zmierzchu opuszczają swoje siedliska i można je zobaczyć latające w pobliżu otworów skalnych. Najdłuższe jaskinie[1]: Jaskinia Wierna – 1027 m Jaskinia Wierzchowska Górna – 975 m Jaskinia Szachownica I (Wyżyna Wieluńska) – 690 m Jaskinia Brzozowa – 645 m Jaskinia Niedźwiedzia Górna – 635 m Jaskinia Rysia – 570 m Jaskinia Twardowskiego – 500 m. Najgłębsze jaskinie[1]: Jaskinia Studnisko (w Sokolich Górach) – 77,5 m Szeroki Awen – 59 m Jaskinia Januszkowa Szczelina – 56 m Jaskinia Rysia – 51 m Jaskinia Piętrowa Szczelina – 45 m Jaskinia Błotna – 42 m Jaskinia Józefa – 41,7 m Jaskinia Spełnionych Marzeń – 41,5 m. Jaskinie udostępnione do zwiedzania (z przewodnikiem): Jaskinia Wierzchowska Górna w Wierzchowiu Jaskinia Łokietka w Ojcowie Jaskinia Ciemna w Ojcowie Jaskinia Nietoperzowa w Jerzmanowicach Jaskinia Ewy na Wyżynie Wieluńskiej Jaskinia Głęboka w Górze Zborów W Krakowie można zwiedzić jaskinię Smocza Jama.