W artykule zamykającym niniejszy zbiór wymienione są w porządku chronologicznym wszystkie placówki współtworzące łódzki ośrodek etnograficzny, który dzięki stałej współpracy, działa do dziś. Wobec nader szczupłej kadry pracowników w każdej z tych placówek, ścisła współpraca pomiędzy nimi była i jest ważnym czynnikiem zapewniającym rozwój ośrodka. Koordynacja wysiłków w pracach badawczych, jak również merytoryczna opieka naukowa itp. skupiały się do 1967 roku w moim ręku jako jedynego samodzielnego pracownika naukowego tej specjalności w Łodzi, zobowiązuje, na pierwszym miejscu, do uruchomienia od podstaw kierunku studiów etnograficznych oraz do kierownictwa Zakładu i Katedry Etnografii od 1945 roku, z wszelkimi konsekwencjami naukowo-dydaktycznymi, związanymi z tym stanowiskiem.