Dziejba leśna – tom wierszy Bolesława Leśmiana opublikowany pośmiertnie, w roku 1938, w warszawskim wydawnictwie J. Mortkowicza w edycji „Pod Znakiem Poetów (Seria nowa)”. Nakład 1300 egzemplarzy. Zebrał i do druku przygotował Alfred Tom.O tytule Dziejba leśna poeta myślał już około roku 1930, taką wiadomość uzyskał Zdzisław Jastrzębski, rozmawiając w latach sześćdziesiątych w Zamościu z ludźmi, którzy niegdyś znali Leśmiana. W 1934 w wywiadzie udzielonym Edwardowi Boyé poeta, zapytany o plany na przyszłość, odpowiedział: „Nowy zbiór wierszy. Dziejba leśna wyjdzie za kilka miesięcy. Tom składa się z trzech większych poematów, z których jeden ma za treść zdarzenie ze świętym Makarym (wymyśliłem je na tle jego biografii). Drugi – to poemat balladowy pt. Magdaleniec, trzeci: poemat fantastyczny odbywający się w krainie pośmiertnej. Reszta to drobne wiersze”. Plany musiały się zmienić, nowy tom wyszedł dopiero w 1936, nosił tytuł Napój cienisty i nie zawierał żadnego z wymienionych przez Leśmiana poematów. Dziejba leśna, nieprzygotowana już przez samego poetę, zawierała jedynie poemat dramatyczny, w którym jedną z postaci jest święty Makary, czyli utwór tytułowy tomu, nie było w niej natomiast Zdziczenia obyczajów pośmiertnych (poemat fantastyczny) ani Magdaleńca, o którym nic nie wiadomo.Alfred Tom pisał we wstępie do tomu, że znalazła się w nim tylko część spuścizny pośmiertnej poety. „Zamiar wydania odrębnej książki, zatytułowanej Dziejba leśna, powziął Autor już w czasie druku swego ostatniego ogłoszonego za życia tomu poezyj – gdy postanowił wyłączyć z przygotowanego materiału, wraz z innymi utworami, poemat noszący nagłówek, który miał się stać tytułem następnej książki. Autor, jak zdaje się wynikać z Jego napomknień w rozmowach z najbliższymi, zamyślał dać w niej rzeczy pominięte w Napoju cienistym, prawdopodobnie miał też na uwadze kilka większych utworów, nad którymi długo pracował, a które pozostały, niestety, w stanie fragmentarycznym”. We wstępie Tom pisze też o zawartości przygotowwanej przez siebie książki, o tym, że zebrano w niej „prócz wierszy drukowanych w czasopismach warszawskich w r. 1936-7 – przeważnie utwory nowsze, aż do najpóźniejszych; jedynie w kilku wypadkach sięgnięto do dawnych rękopisów i pierwodruków, wzorując się w tym na Autorze, który zarówno w Łące, jak zwłaszcza w Napoju cienistym zamieścił pewną ilość wierszy z okresów wcześniejszych” Jednym z tych wcześniejszych utworów jest znakomity Sen wiejski, opublikowany po raz pierwszy w 1916.Redaktor książki podzielił zawarte w niej utwory na cztery grupy.Tom wprowadził od siebie tytuły części wierszy, które w późniejszych wydaniach usunięto.Większość utworów, które weszły do Dziejby leśnej należy uznać za należące do trzeciego okresu twórczości Leśmiana (obejmującego też cały Napój cienisty). Można w tym trzecim okresie mówić mówić o dominancie tragicznej. Tonacja jest tu wyjątkowo mroczna, los ludzki ujmowany jest skrajnie pesymistycznie. Jacek Trznadel nie przypadkiem uważa, że narzucają się analogie z filozofią egzystencjalistyczną.

Wnętrze grobowca pogańskiego. Przez otwór z prawej strony - wchodzi święty Makary z wiązką chrustu na plecach. Posuwa się w głąb grobowca, układa chrust na ziemi i roznieca ognisko. Zrazu drobny, a potem coraz większy płomień rozwidnia grotę światłem, które pełga po ścianach grobowca wraz z towarzyszącą mu w bezładnym popłochu gromadą niepohamowanych cieni. Blask pada na leżące tu i ówdzie zwłoki, rozmaicie na ziemi rozpostarte. Święty Makary - odziany w szaty ubogie. Jest krępy - z czarną broda. Ruchy ma pewne siebie, choć nieco porywcze i niespokojne. Układa płaszcz na ziemi i z chrustu robi jakie takie wezgłowie, aby spocząć.

Makary

Tu spocznę. Tu - mój nocleg - w pobliżu tych twarzy,
Z którymi blask ogniska tak źle się kojarzy -
Tak mu obco po martwych bezwyrazach pełgać -
Tak się boi w sen wieczny zbyt złociście wełgać!

rozgląda się po grobowcu 

Prześpię noc. Na noc całą dla świata - przeminę
I pomyślę, żem nabył śmierci odrobinę
Od tych zmarłych... A z taką odrobiną właśnie
Łatwiej mi już do Boga...

przegląda się kolejno zwłokom ....