Jeżeli poszukiwać podstaw opracowania projektu badawczego prezentowanej publikacji, wymienić należy dwa główne źródła inspiracji. Pierwszym był fakt, że od dłuższego czasu nauka polska i szkolnictwo wyższe ma bardzo złą prasę. Wystarczy wymienić najbardziej charakterystyczne tytuły prasowe i internetowe: „Od studenta do ćwierćinteligenta” (Tygodnik Powszechny), „Studenci są zmuszani do lekcji z nieudacznikami” (portal o2.pl). W tym samym czasie, co w Polsce, wystąpiły w Czechach ostre krytyki stanu nauki oraz głośne afery na uniwersytetach, szczególnie na Zachodnioczeskim Uniwersytecie w Pilznie. Wiele ośrodków naukowych w tym kraju, zarówno wyższych uczelni, jak i centrów badawczych, znalazło się w „ogniu krytyki”, wywołując ogólnokrajową debatę... (…) Podjęta próba sięgnięcia do opinii samych uczonych nie ma na celu stworzenia forum obrony w stosunku do szeroko zakrojonej krytyki, lecz ma skłonić do poszukiwania najlepszych form wychodzenia z impasu, w jakim, jak zostanie dalej stwierdzone, znalazła się nauka polska i szkolnictwo wyższe. Ze Wstępu e