Sprecyzowanie cech instytucji totalnej jest możliwe dzięki określeniu właściwości kultury i tożsamości organizacyjnej więzienia w Jaworznie, a szczególnie procesu zmiany tej kultury. Wydaje się to ważne nie tylko dla badań historycznych mających na celu wyjaśnianie i interpretowanie dziejów więziennictwa w Polsce, ale także w obliczu funkcjonowania współczesnych zakładów karnych. Przykład więzienia w Jaworznie wskazuje, jak kultura organizacyjna instytucji totalnej przekształca się ze względu na ład społeczny, w którym funkcjonuje, oraz w wyniku własnego, najpierw doraźnego, a potem utrwalającego się, zawężania znaczeń wartości, więzi i postaw. [...] Cechy kultury organizacyjnej i tożsamość organizacji w znacznym stopniu decydują o rodzaju zależności między instytucją a człowiekiem, określają, w jakim zakresie organizacja panuje nad nim, pozwalają także założyć, jak bardzo człowiek będzie skłonny poddać się władzy instytucji. To on tworzy kulturę, dlatego twierdzenie o zależności organizacji od działającego w niej człowieka, chociaż nie jest odkrywcze, może wyznaczać tok myślenia o wspomnianym więzieniu jako instytucji totalnej.
Z Zakończenia