Opowiadanie jest historią o samotnym człowieku, marzycielu, który nie odnalazł szczęścia. Akcja toczy się podczas białych nocy, skąd wziął się tytuł utworu. Podstawą akcji jest trójkąt miłosny (Marzyciel - Nastieńka - Lokator). Jednakże Nastieńka pozostając wierna swemu uczuciu porzuca Marzyciela, ale przeprasza za zdradę w liście. Główny bohater wybacza jej i mimo wszystko nadal ją kocha. W czasie akcji opowiadania będą w nim zachodzić zmiany i jego zrozumienie świata fantastycznego stanie się mniej rzeczywiste, niż świata realnego. W utworze została opowiedziana tragiczna historia Nastieńki, która całe swoje dzieciństwo przeżyła razem ze swoją ślepą babcią, trafiwszy do niej po śmierci rodziców, przypięta szpilką do jej sukni. Żyły z emerytury babci. Przez cały ten czas bohaterka chciała uciec, ale nie mogła się na to zdecydować, babcia nie mogłaby przeżyć w samotności, a przecież Nastieńka kochała ją choć trochę. Wszystko się zmieniło, gdy przyjechał do nich lokator, któremu żal się zrobiło dziewczyny. Nastia zakochała się i zamierzała wyjechać wraz z nim, jednak mężczyzna był bardzo biedny i obiecał wrócić za rok. Termin minął, i Lokator znajduje się w mieście, ona o tym wie, lecz on ciągle do niej nie przychodzi. W dni zwątpienia poznała Marzyciela, który zakochał się w niej, a ona widzi w nim bratnię duszę. Nastieńka jest najbardziej znaczącym wydarzeniem w jego życiu, a on jest dla niej tylko podporą na trudne dni... Autor głównym bohaterem uczynił młodzieńca, uciekającego w schillerowską "krainę ideału". Jednak w miłości nadał mu cechy "zbędnego człowieka", znanego w literaturze rosyjskiej z twórczości Aleksandra Puszkina. Bohater Białych nocy ponosi klęskę swych miłosnych iluzji.