Arystoteles o duszy

Księga pierwsza 1. Doniosłość psychologii i jej metoda ChociaŜ [wszelką] wiedzę uwaŜamy za rzecz piękną i wartościową, przenosimy jednak jedną nad drugą juŜ to dla jej większej subtelności juŜ to dla jej przedmiotu wznioślejszego i bardziej godnego podziwu. Dla tych obu racji musimy umieścić badanie duszy w rzędzie naczelnych nauk. Ponadto wiadomo ogólnie, Ŝe jej znajomość wzbogaca w wysokim stopniu cały zespól prawd, a w szczególności przyrodoznawstwo; ona bowiem stanowi jakby podstawę istnienia zwierząt. Zamiarem naszym jest poddać naukowej dyskusji i dobrze poznać naprzód jej naturę i istotę, a następnie wszystkie jej właściwości, spośród których jedne stanowią cechę samej wyłącznie duszy, inne zaś przysługują takŜe zwierzętom [złoŜonym z duszy i ciała!], lecz tylko dzięki niej. Niezwykle trudno przychodzi urobić sobie o niej jakiś zdecydowany sąd. PoniewaŜ problem niniejszy - dotyczący substancji i istoty - napotykamy na wielu innych polach wiedzy, dlatego mógłby ktoś przypuszczać, Ŝe istnieje jakaś jedna metoda badań wspólna wszystkim przedmiotom, których istotę chcemy poznać (jak istnieje jedna metoda wyprowadzania własności przypadłościowych (z istoty]), i Ŝe powinniśmy szukać tej właśnie metody. Jeśli nie ma Ŝadnej tego rodzaju wspólnej metody do ustalania istoty rzeczy, nasze zadanie staje się przez to trudniejsze; staniemy bowiem przed koniecznością określenia dla kaŜdej [badanej]! rzeczy jej właściwej metody. Ale gdybyśmy nawet doszli do przekonania, Ŝe naleŜy! się posługiwać dowodzeniem względnie metodą dzielenia lub inną jakąś metoda, pozostanie jeszcze wiele zagadnień i problemów do rozwiązania odnośnie do] zasad, które mają stanowić punkt wyjścia dla naszych badań; dla róŜnych bowiem [nauk] są one róŜne, dajmy na to dla liczb i powierzchni.