Armja Królestwa Polskiego (1815 -1830) 1917 r.

Książka omawia organizację jednostek, umundurowanie i uzbrojenie armii polskiej utworzonej na terenie Królestwa Polskiego.  Jego początku należy dopatrywać się w słynnej rozmowie delegacji polskich wojskowych z Aleksandrem I 13 kwietnia 1814 w Paryżu. Na pytanie, "czy wojsko zatrzyma kokardę narodową", cesarz odpowiedział twierdząco. Kolejnym faktem decydującym o przyszłości armii polskiej było spotkanie cesarza i generała Dąbrowskiego, który przemawiając w imieniu wojska przedstawił jego postulaty, sprowadzające się głównie do utrzymania narodowego charakteru armii. Wreszcie trzecim momentem była rewia wojska polskiego 24 kwietnia 1814 w St-Denis, po której to Aleksander I, chwaląc postawę żołnierzy, powiedział: "Do zobaczenia się w Warszawie". W kwietniu 1814 w Paryżu Aleksander I powołał Komitet Wojskowy – pierwszy organ organizacyjny i zwierzchni nad Wojskiem Polskim formowanym przez koalicję antynapoleońską. Na czele jego stanął wielki książę Konstanty Pawłowicz Romanow, członkami zaś byli: generałowie Jan Henryk Dąbrowski, Józef Zajączek, Józef Wielhorski, Karol Otto Kniaziewicz, Stanisław Wojczyński, Karol Sierakowski, Antoni Sułkowski, Romuald Giedroyć i Franciszek Paszkowski. Konstytucja pozostawiała królowi (Aleksandrowi I i jego następcom) określenie wielkości wojska. Żołnierze składali przysięgę królowi (nie Ojczyźnie). Wojsko posiadało polskie chorągwie i sztandary. Językiem służbowym był język polski. Zwierzchnictwo nad armią posiadała Komisja Rządowa Wojny (ministerstwo wojny). Była to jednak władza formalna, ograniczająca się jedynie do spraw gospodarczych, poboru, zakupu uzbrojenia itp. Nieograniczone wręcz uprawnienia posiadał naczelny wódz – wielki książę Konstanty. Wybrane artykuły Konstytucji Królestwa Kongresowego[1]: Art.10. W każdym przypadku wprowadzenia wojsk rosyjskich do Polski lub wojsk polskich do Rosji lub w przypadku przechodu tychże wojsk przez jaką prowincję jednego z dwóch państw utrzymanie ich i koszta przechodu ponoszone zostaną całkowicie przez kraj, do którego należeć będą. Wojsko polskie nie będzie nigdy użyte za granicami Europy. Art.153. Siła zbrojna składa się z wojska czynnego na stopie zupełnego żołdu i z milicji gotowych go wzmocnić w przypadku potrzeby. Art.154. Siła wojska na koszcie krajowym oznaczona jest przez panującego w miarę potrzeby i w stosunku do dochodów w budżecie umieszczonych. Art.155. Rozłożenie wojska zastosowane będzie do połączonej dogodności mieszkańców, systemu wojskowego i administracji. Art.156. Wojsko zachowa kolory swego munduru, swój ubiór właściwy i wszystko co się tyczy jego narodowości. Konstytucja Królestwa Polskiego, 1815 r.