Niewiele można znaleźć na polskim rynku wydawniczym opracowań poświęconych sztuce Chin, która jest bez wątpienia terra incognita dla człowieka Zachodu. Proces bliższego poznawania kultury chińskiej przez europejczyków rozpoczął się dopiero z początkiem lat trzydziestych XX wieku. Pierwsza dekada obecnego wieku spowodowała szalony wzrost zainteresowania na międzynarodowym rynku antykwarycznym sztuką Państwa Środka. Zaowocowało to nie tylko modą i zainteresowaniem, ale także wzrostem cen na dzieła tradycyjnej sztuki chińskiej. Najwyższą cenę za chińską sztukę osiągnęła jak dotąd pozłacana figurka Buddy z okresu dynastii Ming (XV w.) która w 2013 r. została sprzedana na aukcji w Hongkongu za 30,5 miliona dolarów. Myślimy więc, że z wielkim zainteresowaniem przyjmiecie Państwo wydany przez Arkady album- 5000 lat sztuki chińskiej- pierwsze na polskim rynku opracowanie, tak obszernie i szczegółowo prezentujące zabytki sztuki chińskiej. Monumentalny album, prezentuje w układzie chronologicznym 5000 lat chińskiej sztuki od czasów prehistorycznych aż do upadku cesarstwa w 1911 roku. Znajdziemy w nim fotografie i opisy imponującej kolekcji blisko 500 najbardziej charakterystycznych obiektów: rzeźb, ceramiki, militariów, tkanin, rysunków i kaligrafii oraz różnych wytworów rzemiosła artystycznego. Sztuka chińska należy do najstarszych na świecie. Jej początki sięgają czasów neolitu. Generalnie charakteryzuje ją: złożona symbolika, dekoracyjna stylizacja, swoisty konserwatyzm i wysoki poziom umiejętności technicznych. Autorami albumu jest zespół kilkunastu wybitnych chińskich uczonych zajmujących się historią sztuki. Publikacja ukazała się w Chinach i na rynku brytyjskim w 2012 roku i wzbudziła bardzo duże zainteresowanie. Autorzy przyjęli chronologiczny układ pracy. Podział i datowanie sztuki chińskiej odpowiada kolejno panującym dynastiom. Znajdziemy wiec tutaj zabytki sztuki chińskiej pochodzącej z okresu paleolitu, neolitu, Ery Pre-Qin, dynastii Qin i Han, okresu Trzech Królestw, dynastii Jin, dynastii Sui i Tang, Pięć dynastii i dynastii Song, dynastii Liao, Jin, i Yuan, dynastii Ming i ostatniej dynastii Qing Każdy z rozdziałów poprzedzony został wstępem w postaci osi czasu, na której zaprezentowano najważniejsze wydarzenia z dziedziny sztuki w danym okresie, charakterystyczne cechy, wybrane przykłady przedmiotów oraz mapki przedstawiające miejsca w których koncentrowała się sztuka w danym okresie. Następnie autorzy prezentują katalog zachowanych przedmiotów /1 przedmiot na jednej stronie/, gdzie obok zdjęcia znajdziemy opis przedmiotu, analizę z punktu widzenia historii sztuki, wyjaśnienia dotyczące motywów zdobniczych oraz metryczkę produktu prezentującą: rodzaj materiału, wymiary, okres powstania, miejsce i czas znalezienia, oraz miejsce w którym jest obecnie przechowywany. W albumie zaprezentowano szerokie spectrum wyrobów sztuki chińskiej: malarstwo, kaligrafia, grafika, ceramika, wyroby z terakoty ,przedmioty z brązu, laki, nefrytu , szkła, rzeźba w drewnie, kości słoniowej i kamieniu, meble i tkaniny oraz wyroby z porcelany, która od XVIII w. stanowiła przedmiot europejskiej fascynacji. Na uwagę zasługują również przedmioty pokryte emalią komórkową, drzeworyty przedstawiające wizerunki bóstw buddyjskich, taoistycznych, przedstawicieli konfucjanizmu oraz ludowych wierzeń, estampaże oraz broń. Nie sposób wymienić wszystkich, misternych, wyrobów charakterystycznych dla sztuki chińskiej, których przykłady znajdziemy w tym monumentalnym albumie warto jednak skupić się na kilku przykładach. Jednym z nich jest chińska ceramika. Tradycja wyposażania grobowców glinianymi figurkami ludzi i zwierząt wywodzi się z wiary w życie pozagrobowe i kult przodków. Ma przypominać zmarłemu jego ziemską drogę. Narodziła się w epoce Han (206 p.n.e.–220 n.e.) i rozwinęła wyraźnie w wiekach VIII–X, by zaniknąć zupełnie w późniejszym okresie. Postacie ceramicznych figur grobowych, przedstawicieli różnych warstw społecznych, pozwalają poznać rozmaite aspekty życia codziennego, kanony mody i urody, kondycję chińskiego społeczeństwa. Najbardziej znanym przykładem tego typu dzieł jest odkryta w 1974 roku pochodząca z okresu zachodniej dynastii Han słynna” terakotowa armia”. W sumie, w trzech komorach odkryto grupę liczącą ok. 8 tysięcy rzeźb naturalnej i ponadnaturalnej wielkości. W albumie znajdziemy zdjęcia i opisy przykładowych figur wojowników, generałów, jeźdźców i innych osób tworzących ta jedyną na świecie armię. Towarzyszą im rydwany i wozy bojowe wykonane z brązu. W okresie panowania dynastii Song nastąpił silny rozwój ceramiki, której jakość stała na bardzo wysokim poziomie. Wykonywane naczynia cechowała prosta forma i doskonała proporcja. Do perfekcji doprowadzono kształt naczyń, a barwa szkliwa o delikatnym kolorycie stała się najważniejszym atrybutem. Produkcję ceramiki monochromatycznej rozpoczęto już za panowania dynastii Tang, za panowania dynastii Song nauczono się uzyskiwać wiele różnych odcieni tego samego koloru, nadając im bardzo poetyckie nazwy (np. kolor deszczowego nieba). Na szczególną uwagę zasługują tzw. naczynia celadonowe o zróżnicowanych odcieniach jadeitowej zieleni, które do złudzenia przypominają wyroby z jadeitu i często bywają mylone. Oko czytelnika ucieszą także piękne przykłady porcelany biało-niebieskiej epoki Qing. Technika zdobienia porcelany podszkliwnie tlenkiem kobaltu osiągnęła swój najwyższy poziom w epoce Ming (1368–1644). W tym też czasie rozpoczęto sygnowanie porcelany nazwą okresu panowania cesarza, co sprzyjało dokładniejszemu określaniu czasu powstania obiektu. Tworzące dekorację naczynia, gałązki i kwiaty lotosu są częstym chińskim motywem zdobniczym, o szerokim znaczeniu symbolicznym, jedną z buddyjskich świętości. Z okresu dynastii Oing znajdziemy w albumie szereg naczyń ceramicznych, które uwidaczniają nowe zamiłowanie sztuki chińskiej do dekoracyjności, będące odpowiedzią na zapotrzebowanie rynków europejskich, na których pojawiła się moda na chińska porcelanę. Przyczyniły się do wytwarzania cztero- i pięciobarwnej ceramiki, w której kolor niebieski (kobaltowy) nanoszono przed szkliwieniem, pozostałe barwy: żółtą, zieloną, czerwoną i czarną – na szkliwie. Naczynia zdobione były bogatą, wieloelementową dekoracją złożoną z kwiatów, ptaków, pejzaży i scen rodzajowych. W okresie panowania dynastii Sui narodziło się licznie reprezentowane w albumie malarstwo pejzażowe, szczególnie krajobrazy malowane w stylu „niebiesko-zielonym”. Obrazy tego typu nawiązują do estetyki wczesnego pejzażu w Chinach, wykonane niezwykle starannie, z precyzyjnie i dokładnie wyrysowanymi detalami krajobrazu w kolorach, w których dominują błękit i zieleń, ze względu na swój dekoracyjny charakter znajdowały szerokie uznanie wśród europejskich kolekcjonerów. Poza zwojami malarskimi chińskie obrazy występują także w innych, małych formach, np. na kartach z albumów malarskich w kształcie kwadratu lub prostokąta. Wiele obrazów posiada inskrypcje (napisy umieszczone przez malarza, często wykonane pięknym pismem kaligraficznym), sygnatury i pieczęcie artysty lub kolekcjonerów. Kaligrafia jest sztuką będącą wyłączną cechą kultur azjatyckich i jest uważana za najbardziej wysublimowaną formę sztuki w chińskiej kulturze. Historia chińskiej kaligrafii sięga 4000 tysięcy lat. Dlatego też w publikacji znajdziemy szereg przykładów tego rodzaju twórczości artystycznej, reprezentującej różne style pisania są to: pieczęciowa, oficjalna lub klerykalna, płynna lub pół kursywa, kursywa i normalna. Każdy styl ma swoje własne specyficzne cechy i cele, ale każdy jest bez wątpienia dziełem sztuki. Jak przystało na publikacje o sztuce została ona kunsztownie wydana. Szczególnie efektownie wygląda sztywna i specjalnie wzmocniona kaseta, w której umieszczono album. Pokryta bordowym płótnem, z głęboko wytłoczonym chińskim smokiem oraz tłoczoną i złoconą tytulaturą na pokrywie i grzbiecie. Jej podwójna pokrywa zamykana na magnesy otwiera się do góry odsłaniając umieszczoną we wnętrzu księgę w białej lakierowanej oprawie pokrytej stylizowanymi na chińską kaligrafię napisami. Gruby kredowy papier oraz doskonałej jakości ponad 500 zdjęć w pełnym kolorze dopełniają całości. Monumentalny album prezentuje w układzie chronologicznym 5000 lat chińskiej sztuki od czasów prehistorycznych aż do upadku cesarstwa w 1911 roku. Są tu fotografie i opisy imponującej kolekcji blisko 500 najbardziej charakterystycznych obiektów: rzeźb, ceramiki, militariów, tkanin, rysunków i kaligrafii oraz różnych wytworów rzemiosła artystycznego.
