Seweryn Wysłouch: Wrocław jako ośrodek badań nad historią nowożytną Śląska. Odczyt wygłoszony na dorocznym zebraniu publicznym Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego dnia 27 marca 1949 r. Wrocław 1949. Nakładem Wrocł. Tow. Nauk. 8°, s. 41. Mała ta broszura posiada wielki ciężar gatunkowy. Autor omawia stosunek ośrodka naukowego wrocławskiego do stanu i potrzeb badań historycznych na Śląsku. Żąda przesunięcia ciężkości badań na wiek XIX i XX. Uzasadnia swój postulat największymi osiągnięciami historiografii polskiej na odcinku średniowiecza i poważnymi pracami z zakresu XVIII wieku. Twierdzenia swego jednak dostatecznie nie uzasadnia, bowiem tak co do średniowiecza, jak szczególnie co do wieku XVI i XVII a nawet co do wieku XVIII wiele pozostaje do opracowania, dużo jeszcze tematów czeka na gruntowne, źródłowe studia, wiele poglądów należy poddać rewizji. Chwalebne natomiast jest zdanie autora, podkreślające z całym naciskiem potrzebę badań źródłowych i ograniczenia do minimum prac popularno-naukowych. Stanowisko autora zmodyfikujemy nieco i zdefiniujemy następująco: Naprzód na warsztat pracy wziąć należy wydawnictwa źródłowe, omalże nie równorzędnie zająć się powinniśmy pracami analitycznymi (chodzi przede wszystkim o przyczynki), z kolei dopiero nastąpią prace syntetyczne, ściśle naukowe i jako ukoronowanie wszelkich badań przyjdą dopiero popularno-naukowe. Dotąd proceder na ogół był odwrotny. Siłą faktu musiano opierać się na opracowaniach niemieckich. Na tych wszakże — bez jak najdalej idących ostrożności — polegać nie można, mają one bowiem na widoku swoje własne cele narodowe. Sprawy polskie Niemcy albo pomijali milczeniem, albo traktowali tendencyjnie, „nieraz wyraźnie kłamliwie". Zaniedbania polskie na niwie historii nowożytnej Śląska są zatrważające. Zbyt mało interesowano się tą dzielnicą przed wojną. Autor nie różnicuje jednak Górnego śląska od Dolnego. O ile praca historyczna nad Górnym Śląskiem postępowała powoli naprzód, o tyle Dolny Śląsk — jako taki — leżał, można rzec, omal że nie odłogiem. Istnieje więc według nas potrzeba paląca przeorania wielu zagadnień politycznych Śląska. Nie dość tego! Autor zwraca uwagę na „prawie nietknięte" domeny spraw ...