Upadek Powstania Kościuszkowskiego, porozumienie mocarstw w sprawie III rozbioru zawarte 24 października 1795 oraz wymuszona abdykacja Stanisława Augusta, oznaczała ostateczną likwidację Rzeczypospolitej. Skutków tej likwidacji pierwszy doświadczył Zamek Królewski, z którego już w grudniu 1794 roku, decyzją cesarzowej Katarzyny II, wywieziono do Petersburga, archiwum Metryki Koronnej i Litewskiej wraz z personelem. Na początku stycznia 1795, pod eskortą rosyjską opuścił na zawsze Warszawę Stanisław August, zabierając ze sobą do Grodna część zbiorów. W opustoszałym Zamku pozostało jeszcze Archiwum Grodzkie i Ziemskie, jako jeden z ostatnich reliktów Rzeczypospolitej, garstka służby pałacowej, doglądającej majątku prywatnego króla, i sędziwy Marcello Bacciarelli w malarni zamkowej. Niemal dokładnie rok po wyjeździe króla, do Warszawy wkroczyły wojska pruskie, obejmując tym samym w posiadanie nową prowincję, zwaną Prusami Południowymi.