Śpiew z pożogi 1947 r.

Śpiew z pożogi to tytuł ostatniego tomu poetyckiego Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (wydanego w 1944 r. w Warszawie pod pseudonimem Piotr Smugosz). Tomik ten w odróżnieniu od dwu poprzednich (Wiersze wybrane, Arkusz poetycki) nie doczekał się żadnej refleksji krytycznej - można sądzić, że przed powstaniem rozszedł się w bardzo niewielu egzemplarzach. W porównaniu z Wierszmi wybranymi przynosi teksty równie artystycznie dojrzałe, jednak punkt ciężkości tego zbiorku wyraźnie przesuwa się z problematyki osobistej czy erotycznej (jak to było w Wierszach...) na krąg spraw i tematów wiążących się ze zbiorowością, ze sferą wspólnotowej percepcji rzeczywistości, z historią. Tomik wypełniły wiersze pisane pomiędzy lipcem 1942 a majem 1943 r., podzielone na dwa cykle: Krzyż złamanych rąk (wiersze: Modlitwa I, Modlitwa II, Modlitwa III, Wigilia, Obozy, Ten czas) i Słowa nadziei (wiersze: Polacy, O wolność, Rzeka, Wiatr, Ciemna miłość, Dzieło dla rąk). Warto dodać, że wiersze pierwszego cyklu w zdecydowanej większości zostały napisane w roku 1942, cykl drugi powstał w 1943 r. Cykl pierwszy przynosi wiersze o dominującej nucie katastroficznej, obrazujące doświadczenie okupacji, "dotknięcie" śmierci czy nawet "przesiąknięcie" nią. W cyklu liryków modlitewnych odnaleźć można - obok akcentów błagalnych, strof o rozdarciu duchowym, kryzysie wiary - słowa będące zapisem wstrząsu, przerażenia krzywdą innych. W ich kontekście naturalna jest potrzeba wspólnoty podkreślona w końcowych partiach cyklu, stanowiących zapowiedź problematyki historycznej, która zdominuje cykl Słowa nadziei. Będzie w nim poeta snuć refleksje nad historycznymi uwarunkowaniami teraźniejszości. Refleksja o "historii strasznej" pozwala, dzięki perspektywie dziejowej, dostrzec nadzieję. W jej kontekście działania, nawet jednostkowe, mają sens, heroizm bowiem to restytucja zgruchotanego człowieczeństwa. W cyklu tym na szczególną uwagę zasługuje wiersz Ciemna miłość, syntetyzujący problematykę całego tomu, mówiący o rozdarciu, niemożności zrealizowania prawdziwego uczucia, podkreślający charakterystyczny dla Baczyńskiego żołnierza imperatyw: walka ponad prywatnością: A potem długa noc. I zrywam się z ciemnościbez zbroi, nagi, taki, jakim z ziemi wstał, rozpleść łodygi naszych niespełnionych ciałi być żołnierzem nocnym wiary bez litości. I nim odejdę jeszcze, nim się broń rozpali, widzę, jak się ten obłok twego ciała żali.