Sobór watykański II – dwudziesty pierwszy sobór powszechny Kościoła katolickiego. Od 11 października 1962 r. do 8 grudnia 1965 r. odbyły się cztery sesje soborowe. Pierwszej przewodniczył Jan XXIII, zaś jego następca Paweł VI trzem kolejnym. Sobór został zwołany z inicjatywy Jana XXIII w celu „uwspółcześnienia” (aggiornamento) Kościoła katolickiego i uczynieniu zadość konsumpcjonistycznemu społeczeństwu. W chwili śmierci papieża - 3 czerwca 1963 - został zawieszony. Po swoim wyborze Paweł VI zapowiedział kontynuację soboru a tydzień później wyznaczył datę rozpoczęcia drugiej sesji. Sobór zakończył się 8 grudnia 1965 r. uroczystym publicznym posiedzeniem na placu przed Bazyliką św. Piotra, mszą świętą celebrowaną przez Pawła VI, orędziem Papieża i ojców Soboru oraz odczytaniem papieskiego breve In Spiritu Sancto[1]. W obradach Soboru uczestniczyło 3058 ojców soborowych, tzn. 108 kardynałów, 5 patriarchów, 9 prymasów, 543 arcybiskupów, 2171 biskupów, 12 opatów udzielnych, 16 prałatów udzielnych, 65 prefektów apostolskich, 129 wyższych przełożonych zakonnych. Wspomagało ich ponad 450 ekspertów. Przysłuchiwało im się ponad 50 audytorów i 106 obserwatorów delegowanych przez 28 wspólnot niekatolickich. Ponadto w Soborowym Biurze Prasowym pracowali dziennikarze przygotowujący codzienne oficjalne sprawozdania. W czasie obrad pracowali dyżurni (assignatores locorum) - młodzi księża studiujący w Rzymie, którzy doręczali dokumentację ojcom soborowym, zakrystianie, technicy, lekarze i sanitariusze, kucharze i kelnerzy przygotowujący posiłki oraz funkcjonariusze straży watykańskiej[2]. Z Europy uczestniczyło 1060 ojców soborowych, z Ameryki Północnej 416, z Ameryki Środkowej 89, z Ameryki Południowej 531, z Azji 408, Z Afryki 381, z Australii 74[3] W czasie Soboru odbyło się 168 posiedzeń plenarnych, 10 posiedzeń publicznych, 147 przemówień, zwanych relacjami, w których omawiano treść projektów uchwał soborowych, 2212 przemówień dyskusyjnych, zwanych interwencjami, 4361 interwencji pisemnych, 538 głosowań[4]. Sobór watykański II zapoczątkował rewolucję Kościoła katolickiego poprzez uruchomienie i nadanie kierunku reformie liturgicznej zakrojonej na ogromną skalę, przez wprowadzenie innego rozumienia natury i misji Kościoła, a także przez wprowadzenie inaczej rozumianego ekumenizmu, który według innych przechodzi już w irenizm. Podczas trwania Soboru Paweł VI nawiązał bliskie stosunki z patriarchą Konstantynopola Atenagorasem. 5 grudnia 1965 miały zostać odwołane ekskomuniki, którymi w 1054 roku obłożyli się nawzajem dostojnicy Kościoła rzymskiego i prawosławni.