Pozytywizm – kierunek w filozofii i literaturze zainicjowany przez Auguste'a Comte'a w drugiej połowie XIX wieku (Kurs filozofii pozytywnej). Został rozwinięty przez J.S. Milla oraz H. Spencera.

Ramy czasowe pozytywizmu w polskiej literaturze, podobnie jak ramy czasowe wielu innych epok literackich są tylko umowne. O ile data początkowa tej epoki raczej nie budzi wątpliwości – jest to data upadku powstania styczniowego, a co za tym idzie ideałów romantyzmu – to data końcowa wywołuje pewne kontrowersje. Wiele dzieł, zaliczanych do literatury pozytywizmu powstało po roku 1891, który jest uważany za umowny początek Młodej Polski. Można więc przyjąć, że pozytywizm i Młoda Polska w literaturze współistniały ze sobą niemal do końca XIX wieku, jeśli nie dłużej. Nie należy też zapominać, że przez cały okres pozytywizmu nie słabła aktywność przedstawicieli „starszego” pokolenia, których twórczość zalicza się do literatury romantyzmu. Byli to między innymi Józef Ignacy Kraszewski, który w okresie pozytywizmu pisał i wydawał swój cykl powieści historycznych, Teodor Tomasz Jeż, autor m.in. powieść „Uskoki” i „Narzeczona Harambaszy” oraz Zygmunt Kaczkowski, który jako autor powieści historycznych usiłował rywalizować z Sienkiewiczem i który w 1889 wydał powieść „Olbrachtowi rycerze”.