Mianem ideologii najczęściej określa się zespół idei i przekonań, które wyrażają warunki i doświadczenia życiowe określonej grupy lub klasy społecznej, jak i promują oraz legitymizują dążenia tej grupy do osiągnięcia określonych celów. Niniejsza praca proponuje jednak spojrzeć na to zagadnienie szerzej. „Ideologia” jest tu traktowana jako pojęcie zmącone czy też hybrydalne, łączące w sobie różne perspektywy badawczo-problemowe, gdzie krzyżują się rozmaite interpretacje i krytyczne polemiki. Celem monografii jest historyczna rekonstrukcja metaepistemologicznych przesłanek określających „warunki możliwości” dyskursu „ideologii” oraz jego modalności. Koncentruje się nie tylko na metamorfozach samego pojęcia „ideologii”, ale i na przekształceniach semantycznych całej rodziny pojęć kojarzonych z „ideologią”: „krytyki”, „racjonalności”, „emancypacji”, „dialektyki” czy „podmiotu”.