Dawny świat młynarstwa znamy dziś przede wszystkim z literatury czy filmu, ewentualnie zetknęliśmy się z nim w muzeum. Wiatraki i młyny poruszane kołem wodnym, niegdyś powszechnie występujące w wiejskim krajobrazie, spotkać można niemal wyłącznie w muzeach na wolnym powietrzu. Nieliczne obiekty zachowane w terenie zmieniły funkcje lub zostały zmodernizowane. Poza zanikiem budynków i urządzeń mamy do czynienia z postępującą utratą wiedzy i umiejętności, a tym samym elementów niematerialnego dziedzictwa kulturowego, bez których niemożliwe jest odtwarzanie procesów produkcyjnych i prezentacja funkcjonujących we właściwy sposób obiektów znajdujących się na ekspozycjach muzealnych. Młynarz – władający żywiołem powietrza i wody rzemieślnik – dziś jest jedynie bohaterem opowieści i nielicznych wspomnień. Celem publikacji Młynarstwo tradycyjne – wczoraj, dziś, jutro… Problemy zachowania ginącego dziedzictwa jest przybliżenie tego odchodzącego w niepamięć świata. Autorzy artykułów opublikowanych w niniejszym tomie podjęli kwestię umiejscowienia wiatraków i młynów w kulturowym krajobrazie wsi, dziejów tych obiektów oraz związanych z nimi rodzin, ich obecności w ikonografii, a także utrwalonego w języku obrazu młynarstwa na przykładzie wybranych przysłów i związków frazeologicznych. Przedmiotem rozważań była ponadto ochrona młynarstwa wiejskiego w muzeach na wolnym powietrzu oraz przykłady rewitalizacji i adaptacji młynów do nowych funkcji, jak również działalność instytucji kultury, stowarzyszeń i innych podmiotów, której celem jest zachowanie tej części dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. Nie zabrakło opisów wyników badań konkretnych obiektów czy śladów po tym przemyśle w wybranych rejonach naszego kraju.