Historia Bazyliki Archikatedralnej św. Jana Chrzciciela jest długa i zawiła. Już z początkiem XIV w. stał w tym miejscu drewniany kościół parafialny. Pierwsza budowla murowana wzniesiona została na przełomie XIV i XV w. z fundacji Janusza I Mazowieckiego. Była to świątynia trójnawowa, o układzie halowym i z wieżą, która jednak runęła kilka wieków później. W 1406 r. kościół otrzymał statut kolegiaty i wkrótce stał się jedną z najważniejszych budowli sakralnych w Rzeczypospolitej. Po przeniesieniu dworu królewskiego z Krakowa do Warszawy, z początkiem XVII w., mecenat nad świątynią obejmowali kolejni królowie i szlachta. W XVII w. gotycka dotychczas budowla uzyskała zupełnie nowy, barokowy wygląd. Zygmunt III Waza ufundował w kościele wspaniały ołtarz główny, natomiast Jan III Sobieski zlecił wykonanie w świątyni stall, upamiętniających zwycięstwo nad Turkami pod Wiedniem. W XVII i XVIII w. miało tu miejsce wiele ważnych uroczystości, w tym m.in. śluby Władysława IV, a później Jana Kazimierza z Ludwiką Marią Gonzagą oraz Jana III Sobieskiego z Marią Kazimierą d’Arquien, zwaną Marysieńką. Tutaj także koronowany był Stanisław Leszczyński wraz z żoną oraz Stanisław August Poniatowski. W historii bazyliki jedna data zapisała się jednak szczególnie – 3 maja 1791. Wtedy to zaprzysiężona została w kościele Konstytucja 3 Maja, pierwsza konstytucja w Europie i druga na świecie.