Praca składa się z sześciu rozdziałów. Pierwsze trzy rozdziały mają charakter teoretyczny, pozostałe trzy poświęcone są założeniom metodologicznym oraz analizie i interpretacji materiału uzyskanego z badań. W teoretycznej części pracy dokonano refleksji nad rodziną jako środowiskiem wychowawczym, stymulującym optymalny rozwój dziecka. Wyjaśniono podstawowe pojęcia dotyczące rodziny i wychowującego się w niej dziecka ze szczególnym uwzględnieniem zjawiska dysfunkcji i patologii życia rodzinnego. Poddano również analizie problem rozwoju emocjonalnego dziecka w środowisku rodzinnym. Wiele miejsca poświęcono zagadnieniom związanym z problemem sieroctwa społecznego, wskazując jednocześnie na rodzinę zastępczą jako jedną z podstawowych form jego kompensacji. W części poświęconej problematyce badawczej określono podstawowe założenia metodologiczne oraz dokonano analizy ilościowej i jakościowej uzyskanych wyników badań empirycznych. Poddano wnikliwej analizie wyniki badań dotyczących realizacji podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych dzieci i młodzieży z rodzin zastępczych i dysfunkcjonalnych w środowisku rodzinnym, szkolnym i koleżeńskim. W tej części publikacji przeanalizowano także wpływ poziomu zaspokojenia podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych na proces socjalizacji dzieci i młodzieży z rodzin zastępczych i dysfunkcjonalnych. Natomiast w końcowej części pracy dokonano podsumowania przeprowadzonych analiz oraz sformułowano wnioski końcowe i postulaty optymalizacyjne. (ze Wstępu)