Herbert Czaja (ur. 5 listopada 1914 w Cieszynie, zm. 18 kwietnia 1997 w Stuttgarcie) – niemiecki polityk chadecki, reprezentant niemieckich wypędzonych. Był posłem do zachodnioniemieckiego Bundestagu w latach 1953–1990, wieloletnim członkiem Centralnego Komitetu Niemieckich Katolików i prezesem Związku Wypędzonych w latach 1970–1974.

Czaja urodził się w niemieckojęzycznej katolickiej rodzinie w wielokulturowym Cieszynie, znajdującym się wówczas w granicach monarchii austro-węgierskiej. Po podziale Śląska Cieszyńskiego i samego Cieszyna w roku 1920 jego rodzina znalazła się w polskiej części miasta i przyjęła polskie obywatelstwo.

Studiował germanistykę, historię i filozofię na uniwersytetach w Krakowie i Wiedniu. W latach 30. działał w niemieckich organizacjach studenckich, będąc członkiem Niemieckiej Chrześcijańskiej Partii Ludowej (Deutsche Christliche Volkspartei). Pracował też jako nauczyciel we wschodniej części Górnego Śląska. W 1939 r., na krótko przed wybuchem wojny, zdobył doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim. Mówił biegle po niemiecku i po polsku.

Po zajęciu wschodniego Śląska przez III Rzeszę jako etniczny Niemiec otrzymał z urzędu obywatelstwo niemieckie. Odmówił wstąpienia do NSDAP, przez co stracił dotychczasową posadę nauczyciela i asystenta na (wkrótce zamkniętym) UJ. Od października 1940 do marca 1941 pracował jako dyrektor liceum w Zakopanem, a następnie do maja 1942 przebywał w Przemyślu. W 1941 wbrew wcześniejszym poglądom wstąpił do nazistowskiej organizacji Wspólnota Niemiecka (Deutsche Gemeinschaft). Służył w Wehrmachcie od maja 1942 i na początku 1945 został ranny.