Ważnym zagadnieniem w filozofii Fichtego jest ideał. Uważał on, że świat realny powstał jako wynik dążenia do ideału. Sam ideał nie wyrastał z rzeczywistości, to rzeczywistość wyrastała z ideału, czyli niedoścignionego wzorca. Odrzucał on empiryczny sposób poznania świata, ponieważ był przekonany, że aby poznać rzeczywistość należy zbadać ideał, z którego ona wyrosła, a metodami empirycznymi nie można tego zrobić. Za czynny składnik świata uważał ludzką jaźń. Była ona według niego podstawą, pierwotnym składnikiem, absolutnym, twórczym początkiem bytu. Fichte utrzymywał, że nasza jaźń nie tylko poznaje same rzeczy, ale je tworzy.