W książce zostały zebrane rozpoznania literackich śladów doświadczenia przełomu 1989 roku – w wymiarze indywidualnym i zbiorowym, z uwzględnieniem specyfiki i odmienności jednostkowych przekazów. Literatura pozostaje świadectwem przemian (ustrojowych, społecznych, obyczajowych, komunikacyjnych), które kształtują przebieg trudnych procesów transformacji. Pisarze – prozaicy, poeci, krytycy – sytuują swoje wizje w ramach kultury nowoczesnej i ponowoczesnej, w perspektywie historycznej i politycznej. Jednocześnie jednak z reguły eksplorują sferę doświadczeń prywatnych, egzystencjalnych, dążąc niejednokrotnie do przekształcenia ich wiwisekcji w diagnozy życia zbiorowego. Charakteryzując przebieg rozpadu wspólnotowego istnienia przeprowadzają rewizje zarówno utraconych, jak i tworzonych po przełomie mitów. Strategie komunikacyjne przez nich obierane potwierdzają trwałość przekonań o konieczności podejmowania przez literaturę tematów aktualnych, ważnych dla życia zbiorowości, pomimo utraty wiary w jej niezbywalną rolę w dookreślaniu nie tylko narodowej, społecznej, politycznej, ale i indywidualnej, grupowej czy lokalnej tożsamości.