Wyjasnienia niezwyczajnego przypadku historycznego pisarstwa Roberta Traby szukac nalezy w specyfice jego warsztatu twórczego. Kierujac sie perspektywicznie wytyczonymi celami refleksji historycznej tzw. drugiego stopnia, drazy zarówno przypadki zaistnienia referencji kluczowych, jak i ich aplikacji. W pewnym sensie niniejszy tom stanowi zwornik trylogii, na która skladaja sie dwa wczesniejsze tomy: Kraina tysiaca granic (2003) i Historia - przestrzen dialogu (2006). We wszystkich trzech przypadkach zywiol polemiczny taktyka argumentujacego scierania sie z innymi stanowiskami, daly znakomite rezultaty. Z punktu widzenia przyblizania materii historycznej, z punktu widzenia ,,misji dydaktycznej", tomy profesora Traby spelniaja znakomicie zalozony cel: pobudzanie ciekawosci historycznej, wnikajacej poza mialka maksyme historia magistra vitae.