W ciągu bez mała 20 lat, jakie upłynęło od pierwszego wydania Vademecum (t. I - 1979, 1985, t. II - 1986), służyło ono dobrze kilku pokoleniom studentów historii, archeologii, filologii klasycznej, a także wielu ich nauczycielom. Czytając dziś jego tekst zespół autorski uznał, że w większości zdał on dobrze egzamin i może być użytkowany jeszcze przez pewien czas, część jednak, ze względów merytorycznych, winna zostać poprawiona. Po publikacji tomu III Vademecum przyszła pora na opublikowanie poprawionej wersji tomów I i II w jednym tomie. Kolejne rozdziały przedstawiają historiografię, epigrafikę i numizmatykę grecką i rzymską, papirologię, rolę archeologii w warsztacie badawczym historyka, krytykę tekstu, chronologię, listy władców i metrologię. Autorami są wybitni polscy badacze starożytności. Książka zawiera wiele ilustracji oraz indeksy.