Trylogia Różoukrzyżowanie (The Rosy Crucifixion), będąca ukoronowaniem twórczości Henry'ego Millera, należy niewątpliwie do klasyki literatury światowej. Sexus (1949), pierwszy tom autobiograficznego cyklu, przesycony nieokiełznanym, brutalnym wręcz erotyzmem i uznany w swoim czasie przez amerykańskich cenzorów za moralną prowokację, przez dwanaście lat objęty był zakazem publikacji w Stanach Zjednoczonych. Kiedy przygotowany do druku maszynopis Sexusa trafił do rąk Lawrence'a Durrella, ten, zszokowany "masą wulgarności, która boleśnie kaleczy sztukę", w pierwszym odruchu wysłał do przyjaciela telegram: "Sexus zrujnuje Twoją reputację stop wycofać i poprawić - Larry". Jednakże już po kilku dniach zmienił opinię, depeszując: "Wybacz niesprawiedliwą krytykę stop nic nie może zniszczyć Twojej prozy ani mojego podziwu stop mam nadzieję że przyjaźń trwa - Durrell". Dziś, gdy erotyka w literaturze od dawna nikogo nie bulwersuje, możemy w pełni docenić nie tylko odwagę, ale i wielki talent pisarski Millera, niespotykaną żywiołowość jego prozy, w której obok naturalistycznych opisów znajdziemy fragmenty pełne humoru, liryzmu i głębokiej zadumy nad życiem. W powieści Plexus (1953), drugim tomie autobiograficznego cyklu "Różoukrzyżowanie" ("The Rosy Crucifixion"), Henry Miller wraca pamięcią do połowy lat 30., kiedy dopiero dojrzewała w nim myśl o poświęceniu się pisarstwu. Był to dla Millera okres trudny - naznaczony burzliwym związkiem z June Mansfield (tu występującą jako Mona), wiecznym niedostatkiem i niepewnością jutra, dorywczymi, często upokarzającymi zajęciami - lecz zarazem pełen intelektualnego wigoru i niespełnionej jeszcze wówczas twórczej pasji. W książce pojawia się cała galeria znakomicie nakreślonych postaci z bliskiego otoczenia Millera, wśród nich oddani przyjaciele, którzy wierzyli w jego talent i wspierali go w krytycznych chwilach. W powieści Nexus (1961), ostatnim tomie autobiograficznej trylogii "Różoukrzyżowanie" ("The Rosy Crucifixion"), Henry Miller, wówczas już pisarz o ugruntowanej pozycji, ukazuje z trzydziestoletniej perspektywy swoje osobiste, bolesne doświadczenia z okresu małżeństwa z June Mansfield (Mona), która zaangażowała się w miłosny związek z młodą ekscentryczną malarką. Głęboko zraniony i upokorzony Miller, wciąż zakochany i zafascynowany osobowością żony, ale świadomy straconych szans, nie przestaje walczyć o swoją godność, rozpaczliwie szukając oparcia i ukojenia w niezrealizowanych jeszcze marzeniach o karierze pisarskiej. Choć sam uważa się za artystę, z ironicznym dystansem i zjadliwym humorem kreśli obraz nowojorskiej bohemy, szydząc z jej snobizmu i pretensjonalności. Daje się zarazem poznać jako wspaniały obserwator ludzkich charakterów i zachowań, jego dzieło zaś, podobnie jak pierwsze dwa tomy trylogii, to ogromny poemat kreacyjny, urzekający bogactwem stylów i konwencji językowych oraz emocjonalną i intelektualną spontanicznością. Henry Miller (1891-1980), amerykański pisarz, eseista, bez wątpienia należy do najwybitniejszych prozaików XX wieku. Urodził się w Nowym Jorku w dość zamożnej rodzinie niemieckich emigrantów. Nie ukończywszy studiów uniwersyteckich, rozpoczął dobrze zapowiadającą się karierę urzędniczą, którą porzucił dla literatury. W młodości pracował w różnych zawodach i wiele podróżował po Ameryce. Pierwszą książką o charakterze quasi- czy krypto-autobiograficznym Clipped Wings (Obcięte skrzydła, 1922) otworzył serię utworów szokujących przez długie lata amerykańską opinię literacką i czytelniczą. Wątki autobiograficzne splatają się w nich z anarchizującą filozofią życiową i drapieżnym, niemal ekshibicjonistycznie potraktowanym seksem. Nie mając możliwości publikowania w Stanach Zjednoczonych ze względu na cenzurę obyczajową, w 1930 roku wyjechał do Paryża, gdzie osiadł na dziesięć lat. Tam, wzorem innych przedstawicieli "straconego pokolenia", poznawał środowiska artystycznej bohemy, a także świat paryskiej ulicy. We Francji ukazała się też większość jego utworów. Największy rozgłos zyskała trylogia: Zwrotnik Raka (1934), Czarna wiosna (1936) i Zwrotnik Koziorożca (1939), będąca autobiograficzną kroniką przeżyć autora z okresu paryskiego oraz lat młodości w Ameryce.
Sexus, 1995 r., 479 str.
Plexus, 1995 r., 546str.
Nexus, 1996 r., 333 str.
