Niniejsza książka zawiera kolejny zbiór szkiców poświęconych geometrii w sztuce oraz sztuce geometrycznej. Większość z nich była publikowana wcześniej w postaci artykułów w czasopiśmie Matematyka, czasopismo dla nauczycieli. Każdy z nich został uzupełniony i poprawiony przed oddaniem tej książki do druku. W mojej poprzedniej książce SZKICE O GEOMETRII I SZTUCE: sztuka konstrukcji geometrycznych omawiałem konstrukcje geometryczne, które mogą być użyteczne przy tworzeniu sztuki o charakterze geometrycznym. Wiadomości te będą bardzo pomocne zarówno w tym jak i kolejnym zbiorze moich szkiców. W tym tomie zajmiemy się sztuką geometryczną Azji Środkowej, Bliskiego Wschodu i Maghrebu. W zachodniej literaturze współczesnej ten rodzaj sztuki nosi często nazwę islamski ornament geometryczny'. Opowiem, w jaki sposób średniowieczni artyści z tamtych krain projektowali wzory do dekoracji architektury o charakterze religijnym oraz przedmiotów związanych z islamem. Dekoracje te znajdujemy również często na prywatnych czy państwowych budowlach. Opisane tu metody oparte są na badaniach, jakie prowadzili Rosjanie w okresie międzywojennym, oraz po drugiej wojnie światowej, na obszarach Azji Środkowej. Metody te, oparte na teselacjach wielokątami symetrycznymi, zostały opracowane bardzo fragmentarycznie w nielicznych publikacjach z okresu 1947-1961. Są one znacznie prostsze niż te opisywane we współczesnej nam literaturze zachodniej. Co więcej, metody te są autentyczne i opierają się na sposobach stosowanych przez rzemieślników w dawnych czasach, podczas, gdy metody opisywane w publikacjach zachodnich są na ogół tworem współczesnym. W moich tekstach będę starał się pokazać krok po kroku jak powstaje teselacja, na której zbudowany jest ornament, a następnie, w jaki sposób taka teselacja może być wykorzystana do zaprojektowania całej rodziny ornamentów. Liczne przykłady ornamentów geometrycznych zawarte w moich szkicach pochodzą z moich zdjęć wykonanych głównie na Bliskim Wschodzie, Magrebie, Azji Środkowej oraz dwóch zbiorów takowych ornamentów. Są nimi Bourgoin J. (1973) oraz Demiriz Y. (2004). Pierwszy z wymienionych tu zbiorów pokazuje głównie ornamenty z obszaru Egiptu, bez omawiania ich konstrukcji. Zawarte w tym zbiorze ornamenty są na ogół odtworzone w stosunkowo wierny sposób. Drugi zbiór jest kolekcją ornamentów geometrycznych z różnych krajów muzułmańskich i również nie pokazuje żadnych konstrukcji. Rysunki w tym zbiorze są2 |Szkice o Geometrii i Sztuce: geometria w sztuce islamu często bardzo niedokładne i z licznymi błędami. Wartość tego zbioru polega na dużej liczbie pokazanych wzorów oraz na licznych odniesieniach do miejsc, gdzie dany wzór może się znajdować. Będę również wykorzystywał wzory z kilku innych źródeł wymienionych później w tekście i bibliografii do książki. Wszystkie konstrukcje pokazane w tej serii szkiców są wykonane przeze mnie i większość z nich nigdzie dotychczas nie była publikowana, poza czasopismem Matematyka, czasopismo dla nauczycieli. Ilustracje na papierze są statyczne i nie pozwalają na eksperymenty z geometrią. Dlatego pewne z opisywanych tu faktów będą ilustrowane za pomocą dynamicznych modeli.