Autorzy artykułów podjęli różnorodne tematy badawcze związane z wydarzeniami w Łodzi i regionie w pierwszych miesiącach II wojny światowej. W prezentowanym tomie poruszono zagadnienia związane z początkiem katastrofy, jaką okazała się być II wojna światowa, która skutkowała końcem istnienia znanego dotychczas Polakom świata. Głównym celem niniejszej pozycji wydawniczej jest los ludności cywilnej w chwili przełomu, dziejowej zmiany, która zdewastowała otaczającą ich rzeczywistość. Tekst wprowadzający, dr hab. Sebastiana Piątkowskiego pt. Postawy, doświadczenia i losy mieszkańców centralnych ziem polskich w 1939 r., dobrze oddaje charakter tamtych dni, zupełnie nieznanej dotychczas wojny totalnej. Przedstawienia sytuacji w Łodzi, zarówno w przeddzień, jak i w czasie walk wrześniowych podjął się prof. dr hab. Witold Jarno. W artykule pt. Ludność cywilna Łodzi w przededniu wybuchu II wojny światowej oraz w trakcie kampanii wrześniowej 1939 r. ukazał, iż pomimo dużego zróżnicowania politycznego i podziałów partyjnych postawa społeczeństwa łódzkiego wobec groźby agresji ze strony III Rzeszy była w zasadzie jednolita, zdeterminowana chęcią obrony niepodległego bytu. Postawami mniejszości niemieckiej zamieszkującej województwo łódzkie w ówczesnym okresie zajął się dr hab. Janusz Wróbel. W pierwszych miesiącach wojny mieszkańcy regionu mogli liczyć na wsparcie biskupów łódzkich, którzy pozostali ze swoimi wiernymi. Ewelina Ślązak w artykule Powołaniem Naszym jest zostać z ludem (). Postawa biskupów łódzkich we wrześniu 1939 r. zaprezentowała kolejne represje spadające na miejscowy Kościół katolicki i działania, będące zapowiedzią masowej eksterminacji duchowieństwa diecezji łódzkiej w okresie okupacji. Wychodząc z założenia, że dla funkcjonowania reżimów totalitarnych nieodzowny jest skuteczny aparat propagandowy, prof. dr hab. Krzysztof Lesiakowski przyjrzał się próbie wpłynięcia na umysły Polaków przez okupanta za pomocą polskojęzycznej Gazety Łódzkiej. Z kolei rekonstrukcji najtragiczniejszego dnia w wielowiekowej historii Sulejowa podjął się Paweł Wąs, prezentując artykuł pt. 4 września 1939 r. tragiczny dzień w historii Sulejowa. Przeprowadzone przez niemieckie lotnictwo 4 września 1939 r. bombardowanie pozostającego poza obszarem działań militarnych miasteczka przyniosło jego całkowitą ruinę i śmierć ponad 700 osób. Na zakończenie dr Artur Kuprianis w artykule Życie prowincjonalne wplecione w dramat września Skierniewice w 1939 r. poprowadził czytelnika przez ulice prowincjonalnego miasteczka, jakim były wówczas Skierniewice. Autor pokazał zachodzące w nim zmiany wraz z początkowymi etapami działań zbrojnych i okupacji. Dzięki temu, możemy obserwować wojnę i jej wpływ na codzienność zwykłych ludzi bombardowania, ucieczka (nazywana ewakuacją) władz i służb porządkowych, exodus mieszkańców, wycofujące się polskie wojska i wkraczająca za nimi armia niemiecka, nowe porządki i pierwsze represje.