Puszcza biała jej dzieje i kultura. Od XIII wieku puszcza należała do biskupów płockich. Biskupi ci dość często rezydowali w swojej rezydencji w Pułtusku lub w dworkach w Wyszkowie lub Broku. Ochrona zasobów Puszczy spowodowała, że jeszcze w XVIII wieku były to tereny najsłabiej zaludnione na Mazowszu. By nie naruszyć zasobów leśnych, osiedlano głównie ludzi znających gospodarkę leśną, poddając ich wcześniej dokładnej selekcji. Osadnikom pozwalano uprawiać rolę na niewielkich, dokładnie wyznaczonych „nowinach”, które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy, bo leśne płody, bartnictwo, smolarnie, potażownie były źródłem dużych dochodów. Puszcza w swej historii była widownią wielu starć zbrojnych, od czasów średniowiecza do współczesnych. Znane są zwłaszcza walki prowadzone przeciw Szwedom przez mieszkańców Puszczy w czasie potopu i wojny północnej. Upadek Rzeczypospolitej doprowadził do przejęcia Puszczy przez skarb państwa zaborczego. Doprowadziło to w ciągu XIX wieku do dewastacji lasów wchodzących w skład puszczy. O ile jeszcze w XVIII wieku rosły tu olbrzymie dęby, to na skutek rabunkowej gospodarki prowadzonej w XIX wieku drzewostan puszczy uległ radykalnej zmianie, znanej nam dzisiaj. Pierwsze próby ratowania puszczy podjęto dopiero po 1880 roku. Na nowo urządzaniem lasu zajęto się dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym i po II wojnie światowej.